Lars Svensson, Killian Mullarney & Dan Zetterström, 2024. Vogels – De grote ANWB Vogelgids van Europa. Uitgeverij Kosmos. ISBN 9789043935142. Harde kaft, 477 pagina’s. Prijs: € 65,-.

Ongeveer een jaar geleden verscheen de nieuwste druk van de onvolprezen ANWB Vogelgids – ook bekend als de Collins Bird Guide, in het Engels. En eigenlijk had dit boek het toen al verdiend om hier besproken te worden. Natuurlijk kent en gebruikt iedereen deze gids al jaren, en de verschillende drukken weken niet altijd duidelijk af van de vorige. Maar de (voorlopig) laatste druk is wel degelijk verbeterd, aangevuld en gewijzigd. En dan is ‘ie nu ook nog op groot formaat verschenen. Reden te meer voor mij om dit boek nu toch te behandelen.

Laten we daarom beginnen met de koffietafeleditie. Met een (zo-goed-als) A4-formaat en een gewicht van maar liefst 2,4 kg is het vanzelfsprekend geen veldgids. In het veld neem je natuurlijk gewoon de compacte versie mee, of je gebruikt de app. De toegevoegde waarde van deze grote versie vind ik puur alleen esthetisch. De toch al steengoede tekeningen van Killian Mullarney en Dan Zetterström (en – ook nieuw ten opzichte van de vorige druk – enkele illustraties van Hans Larsson) komen echt nog meer tot leven in dit grote formaat. Extra leuk vind ik daarbij dat de rake tekeningetjes die bij veel soorten zijn bedoeld om bepaald gedrag af te beelden, of de vogels in hun habitat, nu ook meer gaan spreken. Bijzonder om te zien hoe je (tenminste, dat geldt voor mij) dingen ziet die je niet eerder opmerkte. De puntgrootte van de teksten is meegegroeid en dat helpt mij in ieder geval om de aanschaf van een leesbril nog even uit te stellen. Overigens verscheen van de eerste druk destijds ook al een groot formaat-editie met alle genoemde pluspunten, maar inmiddels zijn we wel meer dan 20 jaar verder.

Want er zijn dus wel degelijk verschillen aan te wijzen in vergelijking met de vorige druk. Om te beginnen is hij met zo’n 30 pagina’s toegenomen. Dat komt onder andere doordat meer soorten en (vooral) ondersoorten uitgebreider worden besproken. Lezers bekend met de ANWB Vogelgids – en met name dutch birders – kennen het deel achterin waarin de zeldzamere dwaalgasten worden besproken. Dit hoofdstuk behandelt nu 66 soorten (49 in de vorige versie) en bovendien worden hier regelmatig meerdere kleden afgebeeld en zijn de tekstjes daarmee in omvang toegenomen. Daarnaast is een aantal soorten verhuisd naar het hoofddeel van het boek, zoals de Pacifische Parelduiker en Amerikaanse Zwarte Stern. Zoals gezegd krijgen meerdere ondersoorten (of in Nederland: sommige soorten) nu meer aandacht dan voorheen. Dat geldt bijvoorbeeld bij Smelleken, Blauwborst, Zwarte Roodstaart, Staart- en Buidelmees en Grauwe Vliegenvanger. Dit zijn dan natuurlijk nieuwe illustraties. Ongeveer 50 pagina’s bevatten volledig kersverse tekeningen van de betreffende soorten. Of het betreft soorten die nu meer ruimte krijgen dan eerder, maar vaak zijn het gewoon compleet gereviseerde illustraties. Onder ander de oranjesnavelige sterns, Bonte Stern en Brilstern kregen deze herziening, net als de kiekendieven, de ‘blonte’ tapuiten, ruigpoothoenders, gieren, Visarend, uilen, bijeneters, Scharrelaar en spechten, de rotszwaluwen, Shikra, Smelleken, Rotskruiper en -klevers, gierzwaluwen (zonder Horus) en Kneu. Persoonlijk kan ik helemaal wegzwijmelen bij de (nieuwe) pagina met Zwarte en Rosse Waaierstaart en Perzische Roodborst, zeker in het grote formaat. Killian en Dan hebben zich hoe dan ook zichtbaar goed uitgeleefd.

Een nauwkeurige vergelijking van de teksten heb ik nog niet gemaakt. Maar Lars Svensson en beide illustratoren (verantwoordelijk voor de bijschriften bij de tekeningen) kennende zullen ze ook hier met de stofkam doorheen zijn gegaan en waar nodig deze hebben aangepast of vernieuwd.

Het antwoord op de vraag of je de nieuwe druk nodig hebt lijkt me evident. En of je daarnaast ook de grote editie ‘moet’ aanschaffen ligt helemaal aan je beschikbare budget (goedkoop is ‘ie niet), en of je hem denkt te gebruiken. Voor liefhebbers en verzamelaars van ANWB Vogelgidsen en/of Collins Bird Guides doet die vraag er misschien niet zo toe. Net als Pokémon: je wilt ze allemaal hebben. Feit is wel dat iedere koffietafel wordt opgefleurd met dit fijne werk.

Gert Ottens