Big day crew onder het noorderlicht

Na een succesvol nieuw Gelderland big day record in 2023 besloten we om het in 2024 toch nog weer eens te proberen. De eerste poging was een groot succes, en met de kennis van nu zouden we een efficiëntere route moeten kunnen neerzetten. Dus werd al vroeg in de winter de datum 11 mei geprikt, en konden Guus, Jelle, Tim en ik een lange winter aan de slag met de voorbereidingen.

De route van 2023 zat goed in elkaar, maar het verre van oosten van Gelderland bij de start van de big day kostte wat veel tijd, terwijl er maar weinig soorten zitten. Het was dus vooral van belang dat we een oehoe en een kraanvogel meer middenin in Gelderland zouden vinden. Na heel wat uren zoeken vond ik een nest van een oehoe op de route, en er leek al langere tijd een ‘sneue’ kraanvogel rond te hangen. Dat zouden mooie opstekers zijn! Daarom besloten we om deze editie niet in het oosten, maar juist in het uiterste westen van de provincie te starten.

Route van de big day

Het startpunt was wederom rond 22:00 bij de gele M bij Barneveld en het beloofde een bijzondere eerste nacht te gaan worden. Uitgerekend deze nacht bereikte namelijk de grootste zonnestorm in jaren de aarde, en precies nu waren we de hele nacht buiten. Gedurende diverse stops zagen we het noorderlicht boven ons hoofd dansen en vooral op de camera waren de kleuren ronduit spectaculair. Het was soms wat frustrerend om snel weer door te moeten naar de volgende soort en niet uitgebreid te fotograferen, maar een lange big day nacht onder noorderlicht was onvergetelijk!

Fenomenaal noorderlicht

We starten op een plek waar een soort zit die we vorig jaar niet hebben gezien, om gelijk maar een voorsprong op 2023 te pakken. De Purperreiger. Als broedvogel in Gelderland alleen in het uiterste westen te doen. Door goede voorbereiding wisten we precies waar de nesten zaten, dus ook goed met de nachtkijker te doen. Zo stonden we iets voor 00:00 op de Lingedijk bij Spijk te wachten tot we konden beginnen, met de reigers (ook de blauwe) gelukkig keurig op hun nest.

1. Purperreiger
2. Blauwe reiger
3. Scholekster
4. Wilde eend
5. Ekster
6. Rietzanger

Diverse stops langs de dijk leverde ook de eerste rietvogels en uil op, al was de zangactiviteit wat lager dan we hadden gehoopt. Hopelijk op de volgende locatie meer activiteit, daar wachtte namelijk een mooie soort…

7. Grauwe gans
8. Blauwborst
9. Meerkoet
10. Steenuil
11. Dodaars
12. Kievit

Enkele dagen voor onze big day werd een Krekelzanger gevonden bij Beesd, mooi op de route! De vogel zong vrij ver van de openbare weg, maar met behulp van de ontdekker (bedankt Daan van Braak!) vonden we een plek waar we de vogel goed konden horen. Heerlijke bonus!

13. Sprinkhaanzanger
14. Krekelzanger
15. Houtduif

Daarna een flinke rit naar Lingezegen bij Arnhem voor hopelijk een flink aantal overige rietvogels. Ook hier was de activiteit niet heel hoog, maar hadden we al wel gauw een roepende Roerdomp en een Snor. Zeker voor de laatste hebben we vorig jaar heel wat meer moeite moeten doen.

16. Grutto
17. Kluut
18. Rietgors
19. Kleine karekiet
20. Bergeend
21. Waterhoen
22. Snor
23. Roerdomp

Dit jaar bleek Grote Karekiet heel wat ingewikkelder dan vorig jaar, maar gelukkig zat er al wel een tijd één in de Blauwe Kamer tussen Wageningen en Rhenen. We hadden alleen niet echt een idee of deze ook ’s nachts zong, maar we moesten deze enige grote kar op de route sowieso proberen. Een dicht hek zorgde ervoor dat we nog flink wat capriolen (prikkeldraad en modder) moesten uithalen om op de juiste plek te komen, maar de vogel zong wel!

24. Grote karekiet
25. Cetti’s zanger
26. Bosrietzanger

Tijdens de voorbereiding vonden we ook een zingende Nachtegaal dichtbij deze plek, alleen voelde het wat raar. Namelijk middenin een Wageningse woonwijk… Maar toen we met raampjes open de betreffende straat in reden zat in één van de weinige bosjes keihard een Nachtegaal te zingen.

27. Nachtegaal

Tijdens een korte stop in het Binnenveld hoorden we gelukkig wel de Kerkuil die we daar hadden voorbereid, maar helaas geen bonussen zoals een kwartel of een Patrijs. Gelukkig hadden we hier nog wel back-up plekken voor. Ondertussen ging het noorderlicht even helemaal los boven ons hoofd…

28. Kerkuil
29. Tureluur

Op naar de Oehoe! Bij de afrit in de buurt vloog nog even een prachtige Kerkuil met de auto mee, m’n mooiste waarneming in jaren van deze soort. Oehoe konden we prima ’s nachts doen, ook al roepen ze weinig in deze periode. Met een nachtkijker moesten de jongen namelijk prima zichtbaar moeten zijn op het nest. Bij het opendoen van het portier riep het mannetje echter direct. Dat scheelt weer tijd! En dat was mooi meegenomen, het was namelijk alweer 04:00. Zo lang duurt het niet meer voordat het eerste licht alweer aan de horizon verschijnt.

30. Oehoe

Onderweg naar het Deelerwoud, waar we met het eerste licht de bosvogels willen scoren, stoppen we nog op diverse plekken op de route. Om te beginnen op wat parkeerplaatsen bij de Ederheide en Planken Wambuis waar we in no-time Bosuil en Nachtzwaluw horen. Ook worden langzaamaan de eerste zangvogels alweer wakker.

Langzaam wordt het licht, de soorten stromen binnen!

31. Nachtzwaluw
32. Veldleeuwerik
33. Koekoek
34. Bosuil
35. Roodborsttapuit
36. Houtsnip

Bij een volgende stop bij Dal van Deelen begint het echt licht te worden en beginnen ook de zangvogels volop actief te worden. Na een nacht lang sprokkelen gaat het ineens hard. Gelukkig begint ook de gehoopte Kwartel vanaf de Hoge Veluwe te roepen, ook een soort die we vorig jaar hebben gemist! Een korte stop op een plek waar we vorig jaar de eerste Geelgors en Fluiter hadden levert weer precies deze soorten op!

37. Zanglijster
38. Roodborst
39. Merel
40. Tuinfluiter
41. Zwartkop
42. Buizerd
43. Kwartel
44. Boompieper
45. Tjiftjaf
46. Pimpelmees
47. Gekraagde roodstaart
48. Geelgors
49. Koolmees
50. Boomkruiper
51. Fluiter
52. Grote lijster
53. Vink
54. Fitis
55. Appelvink
56. Grote bonte specht
57. Bonte vliegenvanger

Net als vorig jaar hebben we twee fietsen achterop en 2 vouwfietsen in de auto meegenomen. Dit zorgt voor veel tijdswinst in wat grotere gebieden, en ook in het Deelerwoud kunnen we hierdoor een wat grotere ronde maken. Terwijl we de fietsen uit de auto pakken horen we ineens een bijzondere mooie verrassing: Wielewaal! Deze soort is eigenlijk nergens een zekerheid, en we hoeven nu niet meer om te rijden naar andere voorbereide plekken. Na een hele heldere nacht trekt het ineens wel helemaal dicht met lage bewolking en mist. Hierdoor lijkt het zelfs amper licht te worden en wordt het flink koud. Een das laat zich hier echter niet door tegenhouden en rent een tijd prachtig naast onze fietsen mee. Geen +1 voor de big day, maar zeker één van de hoogtepunten! De gewenste bossoorten werken gelukkig allemaal prima mee, en ook lastige soorten als Kleine Bonte Specht en tapuit (op het laatste moment) lukken gelukkig allemaal wel. De belangrijkste doelsoort hier, de Draaihals, geeft echter niet thuis. We hebben deze plek bewust aan het eind van ons rondje fietsen gepland omdat ze niet altijd vroeg wakker zijn, maar het weer lijkt hier in ons nadeel te werken. Nog steeds koud en mistig. We hebben eventjes geduld, maar de klok tikt ongenadig hard door. Helaas, deze misser zullen we moeten incasseren.

58. Wielewaal
59. Grauwe vliegenvanger
60. Kuifmees
61. Spreeuw
62. Putter
63. Boomleeuwerik
64. Kleine bonte specht
65. Holenduif
66. Zwarte mees
67. Gaai
68. Raaf
69. Goudhaan
70. Zwarte kraai
71. Tapuit
72. Witte kwikstaart
73. Winterkoning
74. Zwarte specht
75. Huismus
76. Boerenzwaluw

Tijdens het eerste licht in het Deelerwoud

Iets na 7u zetten we koers naar het Rozendaalse Bos om het grootste deel van de overige bossoorten op te rollen. Wel weer met diverse stops, zo stoppen we even snel langs de weg bij een goede plek voor Grauwe Klauwier. Hoewel dit natuurlijk ook echte zonaanbidders zijn zitten er gelukkig al wel twee mannetjes bovenin de struiken. Onderweg pikken we zelfs al een vroege Wespendief op en dat is mooi meegenomen, dat scheelt heel veel Buizerds checken vandaag!

77. Grauwe klauwier
78. Torenvalk
79. Wespendief

In het bos hoeven we niet veel soorten meer, maar het zijn wel erg belangrijke targets. Met een beetje geluk hoeven we daarna het bos niet meer in als alles meewerkt. En dat doen de vogels gelukkig! Glanskop wilde hier vorig jaar niet lukken, nu gelukkig wel. Net als goudvink overigens, dat gaat goed! Ook Kortsnavelboomkruiper en Middelste Bonte Specht werken uitstekend mee. Nog even een snelle stop bij de bekende Grote Gele Kwikstaarten, waar een heel nestje uitgevlogen jongen zich mooi laten zien.

80. Boomklever
81. Vuurgoudhaan
82. Middelste bonte specht
83. Glanskop
84. Kortsnavelboomkruiper
85. Goudvink
86. Grote gele kwikstaart

Kortsnavelboomkruiper in het Rozendaalse bos

Het Rozendaalse bos

Met de raampjes open, waardoor we de eerste Braamsluiper oppikken, rijden we naar een plasje bij Velp waar al langere tijd een Rouwkwikstaart rondhangt. Ook is dit de eerste plek met watervogels bij daglicht, en dat levert een hele rits nieuwe soorten op. Zo staan we rond 8:30 al ruim 100 soorten, mooi op schema! En ook de Rouwkwikstaart laat zich gelukkig al gauw zien. Verder geen soorten die we nergens anders gaan tegenkomen, maar hebben is hebben.

87. Braamsluiper
88. Gierzwaluw
89. Kauw
90. Kuifeend
91. Fuut
92. Knobbelzwaan
93. Brandgans
94. Kleine mantelmeeuw
95. Visdief
96. Grasmus
97. Ooievaar
98. Wulp
99. Rouwkwikstaart
100. Kleine Plevier
101. Krakeend
102. Heggenmus
103. Kokmeeuw
104. Kneu
105. Gele kwikstaart
106. Zilvermeeuw
107. Lepelaar
108. Aalscholver

We gaan verder richting het oosten van Gelderland waar we een paar van de schaarse steltenplekken langsgaan, en hopen ook om wat rovers op te pikken zodra het wat verder opklaart. Onderweg nog wel even een stop bij een nest met Zeearenden die gelukkig keurig zitten te wachten. Ook komt er een mooi groepje Groenpootruiters aanvliegen, zowaar nog wat steltentrek vandaag!

109. Grote zilverreiger
110. Zeearend
111. Groenpootruiter
112. Spotvogel
113. Turkse tortel
114. Huiszwaluw
115. Oeverzwaluw

Bij een plas-dras bij Brummen blijken helaas niet heel veel stelten te lopen, dat blijft toch een dingetje in de provincie de 2e week van mei. Gelukkig wel twee nieuwe, wat Kemphanen en een hele fijne: een Kleine Strandloper. Ook nog wat nieuwe eenden, waaronder een late Smient. De zon begint inmiddels een beetje door de mist heen te schijnen, en dat levert direct een goede rover op! Een Zwarte Wouw cirkelt omhoog op de weinige thermiek. Hiervoor hebben we ook een andere plek, maar dat zou zomaar eens lang wachten kunnen worden.

Kleine Strandlopers zagen we dit jaar op 2 plekken

116. Roek
117. Zwarte wouw
118. Kleine strandloper
119. Smient
120. Zomertaling
121. Graspieper
122. Kemphaan
123. Boomvalk
124. Noordse kwikstaart

De zieke Kraanvogel die al een tijd in deze regio zit blijkt, helaas voor ons, toch wat kracht bij elkaar geraapt te hebben en is een paar dagen voor de big day weggevlogen. Gelukkig wordt er op 10 mei een waarneming ingevoerd bij Hall met een heel vaag fotootje, genoeg om deze plek zeker even te checken. En gelukkig, hij loopt er! Dit maakt de keus om niet in het oosten te beginnen namelijk helemaal goed! Vorig jaar hadden we daar met heel veel geluk Kraanvogel ’s nachts, dat geluk verwachten we niet nogmaals te hebben.

125. Kraanvogel

De 'zieke' Kraanvogel

Bij Duiven is nog een klein bolwerkje van Patrijs, maar ze laten zich lang niet altijd goed vinden. Na een tijdje veldjes scannen lopen er gelukkig een paar op de akkers. En het scannen levert ook nog een fijne doortrekker op, een Paapje kan ook zomaar lastig zijn op zo’n dag.

126. Zwarte roodstaart
127. Paapje
128. Bruine kiekendief
129. Patrijs

De Patrijzen staken gelukkig net even het gemaaide veld over!

Onderweg naar een locatie waar we vorig jaar makkelijk een Rode Wouw scoorde rijden we natuurlijk wel weer met de raampjes open, wat deze keer een zingende Groenling oplevert. Ook de rode wouw werkt goed mee, we hoeven maar kort de lucht af te scannen of we zien er al één vliegen. Daarna naar de zandwindplas bij Netterden, die helaas vrij leeg is. Toch zien we hier wel Stormmeeuw (opvallend lastig in deze periode!) en een Oeverloper, alle stelten zijn op zo’n dag mooi meegenomen.

130. Groenling
131. Rode wouw
132. Stormmeeuw
133. Oeverloper

Het begint inmiddels op te warmen, en het voelt ook alsof het echte sprokkelen gaat beginnen. Gelukkig hebben we nog wel wat soortenrijke gebieden te gaan, te beginnen met de omgeving rondom Aerdt-Oude Rijn. De Buidelmees die hier vorig jaar rondhing is helaas niet teruggekeerd, maar we zien wel weer Ringmussen in precies hetzelfde ooievaarsnest. Dat is wel het grote voordeel van een big day twee jaar achter elkaar, je kunt sommige soorten veel makkelijker met zekerheid ‘wegtikken’. Vanaf het trekpontje zien we de eerste Tafeleenden en horen we een Waterral, en boven de plas vliegen de verwachte zwarte sterns en zwemmen wat Slobeenden.

De Jezuïtenwaai checken we op leuke verrassingen en stelten. Die lopen er niet, maar we kunnen wel onze enige Geelpootmeeuw van de dag bijschrijven.

134. Zwarte stern
135. Waterral
136. Tafeleend
137. Slobeend
138. Ringmus
139. Geelpootmeeuw

We gaan weer onderweg naar Lingezegen bij Arnhem. Hier zijn we ’s nachts ook al geweest, maar ook overdag valt hier ook genoeg te halen. Onderweg zien we Sperwer (yes, dat blijft toch elke big day een spannende!) en zien we gelukkig ook een Slechtvalk die op een eerdere plek niet lukte. Lingezegen levert verder niet heel veel op, de meeste rietsoorten hebben we ook al. Maar Baardman en Kleine Zilverreiger zijn ’s nachts niet echt te doen en werken nu wel mee. Hier vlakbij zit ook een zielige Toendrarietgans die we vorig jaar op wonderlijke wijze hebben gemist (ander team zag hem een kwartier later wel). Nu zit ie er gelukkig!

140. Sperwer
141. Slechtvalk
142. Baardman
143. Kleine zilverreiger
144. Toendrarietgans

De Kleine Zilverreiger was dit jaar wel present

We moeten nu even goed bedenken wat we willen, eigenlijk alle gebieden waar nog veel valt te halen liggen best een eind rijden. En elk moment in de auto levert eigenlijk geen nieuwe soorten meer op. Maar om het record te halen zullen we toch nog even hard aan de bak moeten. We besluiten om eerst naar het Binnenveld te gaan, de beste plek waar we nog Watersnip kunnen zien. Onderweg speuren we ook nog waarneming.nl af, en vlakbij het Binnenveld vinden we een vrij recente waarneming van een Ransuil in een woonwijk. Deze lukte de eerste nacht niet, en ‘bewaren’ we liever niet tot de tweede nacht. Auto parkeren, verspreiden en zoeken. En wat blijkt, we hebben de auto precies onder de juiste boom gezet! Dat zijn nog eens meevallers. De Watersnip werkt ook vlot mee, net als de Engelse Kwikstaart die hier al een tijdje zit. Maar helaas geen leuke andere stelten.

145. Ransuil
146. Watersnip
147. Engelse kwikstaart

De Ransuil in de boom boven de auto

We besluiten om naar de Noord-Veluwe te gaan, en daarna de dag af te sluiten in Arkemheen. We hebben onderweg een plek voor Zomertortel, maar deze met voorbereiden niet gevonden. Toch even proberen, dit zou natuurlijk een fantastische big day-soort zijn (en misschien wel de laatste keer dat dit mogelijk is!). We lopen een stukje het gebied in, en zowaar! Een Zomertortel zit heerlijk te koeren! Echt even een moment van pure blijdschap, en nu hadden we na een lange warme middag (waar toch regelmatig even de moed wegzakt) weer het besef dat een record er toch echt in zit! Hierna lopen we een rondje rondom een vijver in het bos bij Epe waar al het hele voorjaar een Brilduiker aanwezig is, en gelukkig nog steeds. En als bonus vliegt er ook nog een roepende Kruisbek rond.

148. Zomertortel
149. Brilduiker
150. Kruisbek

We zochten op het water, maar de Brilduiker zocht het iets hogerop

We zitten inmiddels op 150 soorten, en met de randmeren nog voor de boeg zou het record toch moeten gaan lukken. In Arkemheen zitten zeker nog wat long-stayers die nog nieuw zijn voor de lijst, maar daarvoor hebben we wel nog wat licht nodig. Maar we willen natuurlijk wel speling hebben, en niet het record op met 1 soort verbreken. Elke bonus is dus mooi! En die dient zich al snel aan. Langs het Veluwemeer hadden we vorig jaar een Roodhalsfuut die nogal vocaal bleek te zijn. Dit jaar waren er eigenlijk geen waarnemingen, maar we proberen het toch zonder al te hoge verwachtingen. Tegen deze verwachtingen in horen we al snel een roepende Roodhalsfuut uit het riet! Ook is hier een Visarend aan het vissen, en zien we zoals wel verwacht Krooneenden en een Pontische Meeuw. + 4 binnen een paar minuten aan het eind van een big day is toch wel ongekend! Onderweg naar Arkemheen checken we nog even een klein plasje langs de dijk, +1 Wintertaling! Nog één soort om het record te evenaren, dat moet in Arkemheen gaan gebeuren.

151. Pontische meeuw
152. Krooneend
153. Visarend
154. Roodhalsfuut
155. Wintertaling

We missen nog Groene Specht, en denken er nog even om die onderweg te gaan proberen bij een goed plek. Maar dit lijkt ons toch teveel tijd te gaan kosten, we kunnen het ons ook niet veroorloven dat we een paar makkelijke ‘intikkers’ in Arkemheen gaan missen omdat het te donker is. Groene Specht blijkt een lastige, vorig jaar ook al veel moeite mee! Die incasseren we als misser…

Afsluiten in polder Arkemheen

Bij het inrijden van Arkemheen ziet Jelle een Havik, maar helaas verdwijnt ie direct achter de dijk zonder tevoorschijn te komen. Nog een misser, maar nog even doorzetten! De Kolgans loopt gewoon keurig op z’n vaste plek, waardoor het record in ieder geval geëvenaard is. Bij het plasje langs de Arlersteeg lopen gelukkig de Bontbekplevieren er wel, en vinden we ook nog 2 Kleine Strandlopers. Een dag met erg weinig stelten, maar wel 2 keer Kleine Strandlopers… Met Bontbekplevier pakken we dus het record, en dat bouwen we als snel uit want in de haag zitten Staartmezen! We rijden nog naar de andere kant van de polder waar nog twee mooie langblijvende ‘overwinteraars’ wachten. Op het Nijkerkernauw zwemmen gelukkig ook wat Geoorde Futen, en ook de Grote Zaagbek blijkt er nog te zitten! Deze had z’n slaapplek op de blokken langs de kant vast opgezocht, want het begint inmiddels snel donker te worden. In het allerlaatste licht checken we nog 1x de blokkendam waar al heel het voorjaar een Nonnetje op gaat slapen, en waar ie de heenweg afwezig was zit ie er nu wel! Soort #161!

156. Kolgans
157. Bontbekplevier
158. Staartmees
159. Geoorde fuut
160. Grote zaagbek
161. Nonnetje

De Grote Zaagbek had zijn slaapplek op de blokken alvast opgezocht

Als we terug zijn bij de auto is het inmiddels donker, en alle uilen hebben we al binnen. De enige soort die nog zou kunnen is Porseleinhoen. De eerste avond is deze niet gelukt, en ook in de voorbereidingen werkte deze niet goed mee. We besluiten dat het mooi geweest is. Moe maar zeer voldaan sluiten we deze dag af! Het doel was om het record van 2023 te verbreken, en dat is met 5 extra soorten prachtig gelukt!

Nu we twee big days met elkaar kunnen vergelijken is het leuk om te kijken waar er in de toekomst nog mogelijkheden liggen. 2025 slaan we even over, maar ik acht de kans groot dat we nog wel eens een poging gaan doen! En een beetje concurrentie zou ook geen kwaad kunnen. 😉

In 2023 zagen we 12 soorten die we in 2024 niet konden vinden: Bosruiter, Steltkluut, Zwarte Ruiter, Witgat, Groene Specht, Buidelmees, Matkop, Grauwe Gors, Velduil, Porseleinhoen, Draaihals en IJsvogel. Qua stelten is het behelpen in Gelderland, en in 2024 waren er maar erg weinig geschikte plekken. Ook zou een eerdere datum daarvoor iets gunstiger zijn, maar dan heb je weer andere missers. Grauwe Gors, Velduil en Buidelmees waren bonussen in 2023, Matkop wordt elk jaar moeilijker en met Groene Specht, Draaihals, Porseleinhoen en IJsvogel hadden we gewoon geen geluk deze keer.

In 2024 zagen we dan wat minder stelten, we hadden wel wat meer geluk met een aantal overwinteraars die langer bleven hangen. Zo konden we Nonnetje en Grote Zaagbek bijschrijven, dat zal niet jaarlijks lukken. Ook hadden we iets meer doortrek van zangvogels, wat zowel noordse als Engelse Gele Kwik, Paapje en Visarend heeft opgeleverd. Door goede voorbereiding hadden we in 2024 ook Purperreiger, Zomertortel en Patrijs (iets meer back-up plekken voor opgezocht). Verder hadden we dit jaar wel Goudvink, Rouwkwikstaart, Toendrarietgans, Kruisbek, Kleine Strandloper, Kleine Zilverreiger en als absolute bonus een Krekelzanger.

Het grootste ‘geluk’ bleek dat de bosvogels ’s ochtends goed werkte, en dat we daar ook een onverwachte Wielewaal hadden. Hierdoor hoefden we niet naar Hekenbroek (zoals in 2023), wat behoorlijk uit de route ligt. Hierdoor hadden we tijd om nog wat stelten te zoeken bij Brummen en de Kraanvogel mee te pakken, en hier zagen we aardig wat soorten die we de rest van de dag niet hebben gezien.

Het verslag van 2023 is hier te vinden, leuk om eens naast elkaar te houden.

Jorrit Vlot

Een goede voorbereiding is het halve werk, Gelderland stond weer vol met stippen!