Al sinds 1984 meen ik. Wij hadden ze in 1985 toen we in een oude Peugeot 304 helemaal uit Amsterdam een rondje Bulgarije - Turkije - Cyprus en weer terug deden! Voor slechts c 600 gulden pp en 10.000 km er bij op de teller. Van Visuilen, Mongoolse Woestijnvinken of Iraqi Babblers was toen nog niets bekend.

Maar toen waren de Kaalkopibissen nog wel telbaar toch?

Er waren in Birecik een heleboel Kaalkopibissen maar het grootste deel was al uitgezet en werden 's avonds met de hand gevoerd. Een paar waren nog wild, maar omdat Pieter Bison en ik de soort al hadden, kan ik het me niet zo goed meer voor de geest halen of we ons best deden om een telbare te vinden voor de derde reisgenoot, Paul Gnodde. Overigens een van mijn mooiste en avontuurlijkste vogelreizen.

De laatste (5) telbare Turkse Kaalkopibissen waren in 1988, vlak voordat resp. een auto en een hagelbui er een eind aan maakten; daarna werden alle KKI in Birecik gevangen en 's winters vastgezet in plaats van ze naar Ethiopië te laten vertrekken (alleen wist men toen nog niet dat ze daar overwinterden). D.w.z. we weten nu dat de Syrische vogels daar overwinteren, maar die werden pas jaren later (in 2001?) ontdekt nabij Palmyra. Grappig genoeg was ik in 1994 in Palmyra, Syrië, en zag er de bergen liggen en dacht nog "daar zouden zomaar KKI kunnen broeden", denkend aan enkele winterwaarnemingen uit Yemen en Djibouti, terwijl de Birecik-vogels achter slot en grendel zaten... De eerste Mongoolse Woestijnvinken voor de WP hadden ik en, ik meen, een Duitser of een Zwitser nabij Dogubeyazit, Oost-Turkije, in de zomer van 1993 (?), onafhankelijk van elkaar. De Iraqi Babblers zijn (n.m.m.) opgerukt vanuit Irak met de hoge rietsoort mee die zich verspreidde nadat in Syrië diverse stuwmeren waren aangelegd. De eerste waarneming uit Oost-Syrië (grappig genoeg op een plek die ik in 1994 'ontdekte'; zie ook 'Voor vogels de wereld rond' van Gerard Ouweneel) dateert van 2002 (?), en al snel werden ze verder westelijk ontdekt. In januari 2004 werd de soort door het Britse watervogeltelteam gezien bij Tishreen (het stuwmeer in de Eufraat net ten zuiden van de Turkse grens in Syrië) en het Nederlandse watervogeltelteam (incl Ruud van Beusekom en René Vos) had in februari 2004 de eerste waarneming in Syrië weg van de Eufraat (t.w. bij het Jabboul meer bij Aleppo); kort erop verscheen de soort in Turkije... [De jaartallen staan tussen haakjes want soms laat m'n geheugen me in de steek :-)]

Erg gave plaat trouwens, Jorrit! Overdag genomen?

Leuke info Remco! De Kaalkopibissen zijn weinig aan, de meeste vogels zitten in een kooi 's zomers. Hebben dit jaar wel 4 losvliegende vogels gezien, allevier met een grote zender en ringen... Zal zo ook een foto vd Iraakse Babbelaars plaatsen, waren ook erg makkelijk! Deze foto is in de schemer gemaakt, met een sluitertijd van bijna 1sec. Gelukkig zat ie behoorlijk stil! ;)

Erg fraai, Jorrit!

Ik herinner me in 2008 erg veel losvliegende KKI's?? zonder zender en ook broedend buiten de kloof met de kooien (niet eens geweest) zie: http://77.167.75.191/doc/doc00214.pdf en de foto van zo'n nest. Zie ook de info die ze mij gaven bij het project in Turkije

De Turkse vogels trekken niet meer weg (cf NLse Ooievaars). Inmiddels zijn wel, na jaren (vrnl politiek maar ook biologisch) getouwtrek, enkele Turkse KKI naar Syrië verhuisd in de hoop dat de Turkse vogels zo opnieuw naar Ethiopië leren vliegen en tegelijkertijd om de Syrische populatie van wat vers bloed te voorzien. Ondertussen is het aantal broedparen nabij Palmyra van vijf teruggelopen naar één (plus een ongepaarde losse), en zijn er van de 18+ jongen die in de afgelopen jaren werden grootgebracht er verdraaid weinig teruggekeerd naar de 'kolonie'. Wordt er al onderzoek gedaan naar de 'splitsbaarheid' van de Oostelijke KKI? Want, net als bij bijv. 'onze' en de Indische Schreeuwarend (nu een aparte soort, lang een ondersoort), hebben we in de WP enerzijds een residente (aan de kust broedende en fouragerende) Marokkaanse populatie en anderzijds een ver trekkende (in de woestijn levende) Syrische populatie van 3 wilde vogels. Het komt nu even niet goed uit, maar serieuze wereldlijsters doen er goed aan z.s.m. een bezoekje aan Syrië te brengen....nog afgezien van het feit dat het een enorm mooi en lekker bevogelbaar land is natuurlijk :-)

Voor foto's en verhaal over het voorgeslacht van deze vogels midden jaren 1980, zie Dutch Birding 10: 161-166, 1988.

Maar Remco wat moet je dan met al die tussenliggende maar reeds uitgestorven populaties zoals Oostenrijk, Italie etc. Volgens mij is een split verre van haalbaar, deze tussenpopulaties zijn immers op het gebied van soortvorming pas recent uitgestorven.. Volgens mij trekken de Marokkaanse vogels ook maar in mindere mate dan de oostelijke populaties. Is het trouwens niet mogelijk dat die Syrische vogels voortkomen uit vogels die "ontsnapten" uit de Turkse populatie?, zie immers in mijn verslag wat de Turkse KKI mensen mij vertelde in 2008, de laatste jaren wordt/werden ze maar gedeeltelijk teruggevangen in de winter. Hiermee wil ik de Syrische ontdekking overigens absoluut niet minder spectaculair noemen maar deze vraag was tijdens onze reis ook een populaire discussie. Hoe is het immers mogelijk dat zo'n kleine populatie het zo lang heeft weten uit te houden? Aan de andere kant zou je dan ook wel geringde exemplaren moeten hebben gezien in die Syrische populatie. PS: Ik ben benieuwd overigens wel welke ondersoort ze gebruiken voor het uitzettingsproject in de Alpen en Spanje?

Wanneer en waarom zijn die dingen uit tussenliggende populaties eigenlijk uitgestorven? Blijkbaar is dat niet meer aan de orde als er geherintroduceerd wordt?

Het uitsterven kwam voort uit conflicten met de mens: de soort stond erom bekend dat hij rond dorpen nestelde en foerageerde en uiteindelijk liep dat op allerlei plekken spaak. Het verdwijnen uit Turkije en grote delen van Noord-Afrika in de jaren 1960 wordt bijvoorbeeld toegeschreven aan het gebruik van landbouwgif/pesticiden. De soort doet het (gelukkig) erg goed in dierentuinen en daar komen alle reintroductievogels in Duitsland/Oostenrijk/Toscane, Spanje etc vandaan. Er is een klein verschil in biometrie tussen de beide uitersten van de populatie, dus tussen Syrische en Marokkaanse vogels, maar daar is in dierentuinen nooit op gelet, en ze zijn volgens mij nimmer als ondersoorten of 'rassen' beschreven (de twee populaties kunnen derhalve niet twee soorten worden vanwege het ontbreken van diagnostische kenmerken). De reintroducties betreffen derhalve een mengvorm. Men probeert met allerlei kunstgrepen om de Oostenrijkse vogels trekgedrag aan te leren maar dat lukt nog niet goed (zie WP reports van afgelopen jaren).