Korhoen wordt nog steeds ingevoerd op waarneming.nl ook worden de gevallen niet voorzien van commentaar dat het nu allemaal project vogels zijn (en geen “laagland” Korhoenders meer zijn). Na het verdwijnen van de vogel met de blauwe ring (op de bovenstaande plaat van Edwin) is deze soort toch niet meer telbaar?, of scharen we hem gelijk aan de project (dus niet alle) Dwergganzen in NL? 

Prima toch, waarom zouden we moeilijk doen over de telbaarheid van geïntroduceerde Korhoenders. We tellen Raaf, Oehoe, Ooievaar en Dwerggans toch ook. 

Op Raaf na zijn die allemaal niet volledig uitgestorven geweest, enkel aangevuld en van Dwerggans krijgen we nagenoeg zeker naast project vogels echte "Russen"...

Van Raaf, Oehoe, Ooievaar (etc) tellen we vooral nakomelingen van herintroducees. Dat is alvast een groot verschil met deze Korhoenders.

Er zijn nog steeds invoeringen van Korhoenders op waar.nl. Op sommige foto’s zie je hanen waar geen ringen aan de poten lijken te zitten maar ook hennen. Hoe is de actuele situatie nu, zouden er nog originele vogels bij kunnen zitten die “onder de radar zijn gebleven” vanaf 2015 en nu volwassen zijn geworden, of is het allemaal Zweeds met evt. nakomelingen ervan?

Erg eenvoudig Max,

Iedere Korhoen/haan in Nederland is inmiddels een geïntroduceerde exoot. Omdat de Zweedse vogels zowel qua uiterlijk als qua DNA duidelijk verschillen van de oorspronkelijke Nederlandse vogels, kun je de Korhoen zoals we die kenden als uitgestorven beschouwen.

Het is een illusie om te denken dat er nu nog oorspronkelijke "raszuivere" Nederlandse Korhoenders over zijn.

Ook in België worden exoten uitgezet, en wat er in NW-Duitsland nog over is weet ik niet. Zal niet erg veel zijn vrees ik. Daarmee lijkt dit voor NW Europa redelijk uniek taxon nagenoeg uitgestorven.

Hoe de diverse commissies hier mee om gaan is natuurlijk een ander probleem. Als de CDNA/CSNA dezelfde rigiditeit gaat hanteren als ze doen bij de Lammergier, dan mag je het Korhoen niet meer tellen.

De discussie bij Lammergier wordt op een heel ander vlak gevoerd: namelijk of het onomstotelijk valt aan te tonen dat alleen vogels uit geherintroduceerde populaties NW Europa kunnen bereiken of dat herkomst uit wilde populaties gewoon prima mogelijk is. Pas wanneer is aangetoond dat Lammergieren uit alleen geherintroduceerde populaties onze contreien bereiken en niet ook vogels uit bijvoorbeeld de Pyreneeën dat doen, wordt de tweede vraag relevant en dat is hoe je met vogels uit geherintroduceerde populaties om dient te gaan. De situatie bij Korhoenders ligt net even anders. Daarvan weten we zeker dat we hier geen wilde vogels uit de oorspronkelijke populatie meer gaan zien en dat we alleen kijken naar uit Zweden overgeplaatste beesten. 

Het was altijd al onzinnig om korhoenders uit te zetten. Het landschap waar ze ooit algemeen waren is op een paar postzegeltjes na verdwenen.

Nog niet eens zo heel lang geleden (relatief gezien) kon je op een mooie dag vanaf de kerktoren van Arnhem die van Apeldoorn zien.

Boombroeders waren zeldzaam of ontbrekend.

Gewoon op het lijstje uitgestorven in NL plaatsen, hoe jammer het ook is.

Rob,

Alles goed ?

De kerktorens van Arnhem en Apeldoorn liggen echt niet zo heel ver van elkaar. Als je ze vroeger kon zien, is dat nu nog zo. Als je wilt kan ik je dat voorrekenenen. Tenzij je ons iets wilt melden met een totnogtoe onduidbare strekking ....!

Onder de huidige waarnemingen bevinden zich vele van hennen. Ik kan nergens vinden dat er ook hennen zijn uitgezet (enkel hanen). Al met al blijft mijn vraag of de hennen niet nog steeds originele NL vogels zijn.

Max, de hennen zullen misschien wat Nederlands bloed hebben. Alleen een ‘echte’ vogel, zonder Zweeds bloed, zal je niet meer tegenkomen ben ik bang...

Er zijn ook hennen uitgezet, in de periode 2012-2013 alleen al 10 hennen (en 19 hanen, zie hier - pagina 16-17). Dus ook de hennen zullen waarschijnlijk voor het grootste deel Zweedse vogels zijn.

Ach Wim, wat heet goed, in ieder geval beter dan met het NL Korhoen.

Ik ga er vanuit dat in deze kring de veranderingen in ons landschap in de laatste 200 jaar een beetje bekend zijn. Grootschalige onbossing en daarna een periode met talloze schapen. Er waren nog enorme hoogveengebieden die samen met de door overbegrazing onstane heidevelden een vrijwel eindeloos leefgebied vormden voor soorten als Klapekster, Korhoen en Duinpieper. Het liep echter uit de hand, op de droge zandgronden ontstonden zoveel zandverstuivingen dat de overheid moest ingrijpen met grootschalige herbebossing, mede door een grote vraag aan stuthout voor de geopende Limburgse kolenmijnen. De venen werden ontgonnen en de schaapsherders hielden het voor gezien. Van de heidevelden bleven wat restanten over maar de kwaliteit holde doorgaans achteruit.

Kuikens kwamen niet meer groot, te weinig insecten die ook nog eens een slechtere voedingswaarde hadden. Ook de Zweedse vogels kunnen niet zonder regelmatig bijplaatsen redden.

Net zoals bij onze hamsters of onze Grote Vuurvlinders in Engeland.

Eigenlijk plastic.

Alle betrokken organisaties hebben zich het hoofd bebroken om een manier te vinden om de wilde populatie te redden. De enige mogelijkheid was om een kooi op de hei te zetten en de laatste wilde kuikens daar met wat krachtvoer groot te brengen tot dat ze vegetarier worden.

Spoonie-style, maar het werd teveel tuinieren met vogels.

Er was ook een economische reden om de Zweedse vogels los te laten, ze zijn goed voor het toerisme, zonder de parel van de hei loop je als Provincie en middenstand inkomsten mis.

Als het geen iconische soort was geweest waren al die inspanningen niet gedaan, maar het is tegen beter weten in, wat niet meer kan, kan niet meer.

Net zo zinloos als Spaanse Kuifleeuweriken los laten in Noordwijk of zo.

In het recente broedvogeloverzicht van 2017 wordt over 1 a 2 Nederlandse hennen gesproken (en 0 broedgevallen).

Ik vraag mij nog met enige regelmaat af waarom deze soort niet door de CDNA beoordeeld wordt:

• Het inheemse taxon is al vele jaren uitgestorven (cf. Kuifleeuwerik);
• De populatie van de introductiepopulatie is overduidelijk nog veel minder self-sustaining dan die van een aantal gierensoorten;
• Exemplaren van diezelfde gierensoorten worden als niet wild gezien als ze door mensen verplaatst zijn (zoals volgens mij elk nu in NL rondstrompelend Korhoen).

Heeft iemand daar (andere) ideeën over? 

Eigenlijk een exoot in mijn ogen, maar die term zou levensbedreigend zijn voor het behoud vd populatie. Ik neem aan dat de uitwisseling met wilde populaties onmogelijk is op het moment?

De voor Nederland inheemse Korhoen mag al een aantal jaren als uitgestorven worden beschouwd.

Dezelfde vorm is in België volgens mij ook nagenoeg (of al helemaal?) verdwenen, en alleen in Duitsland is er nog een populatie, maar daarvan weet ik niet de laatste stand van zaken.

Wat er nu wordt uitgezet is genetisch fors anders, en volgens mij zijn er ook fenotypische verschillen. Daarnaast is de huidige biotoop volstrekt ongeschikt gebleken. Goede indicatorsoorten als Wulp en  Patrijs ontbreken daar, en dus heeft iedere verse Korhoen daar geen toekomst. Dus stoppen met dit symboolproject.

Natuurlijk kun je discussiëren over de taxonomische status van de verdwenen (Hoog)veenkorhoen en de Zweedse vogels, en wellicht zijn Europese richtlijnen niet tegen het uitzetten van de Zweedse vogels, maar er is meer dan een juridische discussie, namelijk gewoon gezond verstand. En dat zegt stoppen met die hopeloze onzin.

Wellicht als de vergrassing in dit soort biotopen daadwerkelijk is stopgezet (maar dat ga ik niet meer meemaken vrees ik), en we hebben weer grote mozaïek landschappen met kruidenrijke en insectenrijke gebieden dat een nieuwe poging de moeite waard is.

Het lijkt mij ook dat de soort tegenwoordig door de CDNA beoordeeld zou moeten worden. In de praktijk zou er echter amper beoordeeld hoeven worden en dat zal ook wel zo blijven, gezien de niet-levensvatbaarheid van de introductie populatie.

Voor de ranking zou alvast mijn voorstel zijn dat de soort met een datum moet worden ingevoerd, zoals bij beoordeelsoorten. Dan kan bijv. alles waargenomen na 2015 standaard worden afgewezen en alles daarvoor standaard worden geaccepteerd. Mocht iemand na 2015 nog met bewijs komen, zoals met zo'n soort foto, dan kan dat misschien handmatig worden aangepast. Mensen kunnen ook uit eigen beweging Korhoen waargenomen in recente jaren niet invoeren, maar de praktijk wijst anders uit. 

Eens met Daniël, maar standaard-aanvaarding van alles voor 2015 kan al eigenlijk niet, want zoals Edwin Winkel bij zijn fantastische foto (zie de link in  Daniëls opmerking) van het laatste wilde exemplaar op 20 april 2015 schreef : "Er is in 2013 een nest groot geworden van ongeveer 6 vogels en daarvan zijn nu nog twee (ongeringde) hennen in leven. Dat zijn de ongeringde vogels die dit voorjaar op Waarneming gemeld werden. En abusievelijk ook werden aangemerkt als Nederlandse vogels!"

Dat is natuurlijk waar, Lodi, maar het maakt volgens mij niet zoveel uit wat je als datum kiest voor automatisch aanvaarden of afwijzen (het zouden 2 verschillende data kunnen zijn). Mijn voorstel was meer om mensen bewust te maken dat het niet een soort is zoals Knobbelzwaan die je gewoon kunt aanvinken. Voor de rest moet je er gewoon op vertrouwen dat mensen hem alleen op hun lijst willen hebben als ze daadwerkelijk een echte van de oorspronkelijke populatie hebben gezien. Nu lijkt het echter acceptabel in het telspel om de Zweedse bijgezette vogels gewoon te tellen. Het andere uiterste, namelijk met terugwerkende kracht waarnemingen uit de jaren rond 2013 t/m 2015 te gaan beoordelen, kan ook oneerlijke situaties opleveren voor mensen die er niet op rekenden bewijs te moeten hebben voor hun waarneming. Dat lijkt mij ook niet gewenst, maar ergens tussen 2013 en 2015 ligt wel de grens.   

Wellicht is bij bijv. SBB/Edwin Winkel nog een nauwkeuriger beeld van wanneer de laatste wilde Korhoen is uitgebol(der)d. Maar inderdaad, er zal een datum moeten worden gekozen waarna het Korhoen niet meer inheems in Nederland is. Mocht het tegen elke redelijke verwachting in met de Zweedse uitzetvogels toch nog eens wat worden dan zal de CDNA vast een moment vaststellen waarop die populatie als zelfvoorzienend kan worden beschouwd -  en daarmee telbaar is. In de tussentijd is inderdaad de enige logische oplossing dat Korhoen met terugwerkende kracht per de vastgestelde uitsterfdatum beoordeelsoort wordt. Enkele mensen zullen dan moeten leven met het feit dat ze een Zweedse vogel (mogen) tellen in de periode tussen het overlijden van de laatste wilde en de gekozen uitsterfdatum. Maar het geheel is dan wel een stuk zuiverder dan de huidige situatie waarin de Korhoen een fantoomstatus heeft op de NL lijst.

Om e.e.a. in perspectief te plaatsen, als we ruimhartig die uitsterfdatum op 1 januari 2016 zetten, zijn er sindsdien 1821 waarnemingen ingevoerd.

Overigens interessant om te zien dat in de top van de jaarlijsterij sommigen Korhoen wel, anderen niet meetellen de afgelopen jaren.

We kenden al de "spookwaarneming" ( = onjuiste waarneming van een vogel die er niet of niet meer zit), maar de "fantoomstatus" van het Korhoen is fonkelnieuw voor de Nederlandse lijst (van woorden, welteverstaan) ...!

Inmiddels van Thijs begrepen dat deze kwestie de aandacht van de CDNA al had maar dat het uitgestorven verklaren van Korhoen in NL ook ongewenste ecologische neveneffecten kan hebben. Wordt in elk geval tzt vervolgd.

Ze zijn toch verdwenen DOOR ecologische neveneffecten. Hoogstens valt de bodem onder de huidige krampachtige uitzet praktijken, wat je alleen maar kunt toejuichen, want zonde van de inspanningen en geld. 

Beoordelen door de CDNA hoeft volgens mij niet omdat de soort hier niet kan komen (de wilde populaties liggen te ver van NL voor natuurlijke dispersie). Met (voormalige) broedvogels hoeft het CDNA zich denk ik niet bezig te houden, wel zouden ze inderdaad een uitspraak kunnen doen over een aangenomen uitsterfdatum? Wel zouden alle jaarlijsters deze soort na 01-01-16 niet meer kunnen en mogen tellen (en kort daarvoor enkel nog een hen met een blauw ringetje). Ook zou waarneming.nl de soort vanaf die datum op “escape” moeten zetten, dit medium kent inmiddels een grote erkenning in natuurminnend Nederland en door “vervuilen” van het korhoenders waarnemingen bestand na 01-01-16 (of iets eerder) is niet professioneel.

Korhoen is nooit een Dwaalgast geweest en zal dan ook nooit worden, toch? Cdna heeft er toch eigenlijk niets mee te maken?

Volgens mij zou je Korhoen voor 1 mei 2012 altijd mogen tellen, daarna alleen als je een foto hebt waarop je kan zien of en welke ringen de vogel heeft. Dus  op waarneming.nl alles op exoot zetten, beoordeelsoort maken bij CDNA en de bewijslast per die datum bij de waarnemer leggen :). 

@Maarten, ze zijn anders wel verrekte zeldzaam geworden... Misschien enigszins vergelijkbaar, als iemand met een Dunbekwulpclaim komt zoals dat in de UK gebeurde, willen we toch ook dat de CDNA die beoordeelt? 

Het zijn korte afstand trekkers, want vroeger (jaren 70) zaten ze wel eens in Flevoland (tegenover de Veluwe).

@Vincent: hangt er van af hoe realistisch een wilde status nog wordt geacht gelet op trekgedrag. Maar...wat doen we bij een Trekduif op de Maasvlakte?

GAAN!!!

Trekduif is natuurlijk onzin,
maar Eskimowulp, daar hebben we toch een geval van...?

NIET GAAN !!!

Ook interessant om uit te zoeken wanneer Korhoen voor het eerst in NL werd gezien. Het betreft immers een cultuurvolger.

@Arnoud, kijk dan dit stuk: Knippenberg WHT (1958) Varia. Oude dokumenten over het Korhoen (Lyrurus t. tetrix L.) en de Kwartel (Coturnix c. coturnix L.) in Noord-Brabant. LIMOSA 31 (1): 85-85. In ieder geval in 1651, maar zullen nog wel oudere gevallen te vinden zijn. 

maar niemand luistert naar het meest recente deel van deze discussie en de invoeringen blijven gewoon goedgekeurd doorgaan..

Ik heb na aanleiding van deze invoering op het forum van waarneming (was er al jaren niet meer geweest dus hoop het goed te hebben gedaan) waarom je Korhoen nog steeds als wilde vogel kan invoeren: Vraag; waarom wordt het Korhoen op deze site nog steeds ingevoerd als zijnde wilde vogels? De wilde Korhoenders zijn er al jaren niet meer en succesvol broeden (waarbij de jongen volwassen worden) is volgens mij nog niet vastgesteld. Dit https://waarneming.nl/observation/264460026/ zijn allemaal uitgezette vogels, zouden die niet met een traliehekje (ontsnapte herkomst) moeten worden ingevoerd? en dan met terugwerkende kracht (tot 01-01-2016)?

Indien het klopt, is dit de eerste "moderne" waarneming van Korhoen in Griekenland. De Rhodopen zijn de enige plek waar Korhoen in de wijde omgeving ooit voorkwam.

Nu de korhoender is uitgestorven in Nederland, er verblijven alleen nog een paar uitgezette Zweedse plofkorhoenders op de Sallandse Heuvelrug, lijkt het me een geschikt moment om mijn ervaringen met de echte Hollandse laagland-korhoenders met jou te delen. Bij deze…

Leuk verhaal Chris, erg herkenbaar. Echter, in 1990 was de soort ook nog prima te doen (zelfs vanuit de auto) op en langs de Rechte Hei, tegen Tilburg aan. Was daarna wel ook daar snel afgelopen. Goede foto's daar was niet aan de orde helaas.

Prachtig verhaal, Chris! Zelf als jongen van ongeveer veertien daar ook wel eens met Robert (Keizer) verstopt in een kuil in de hei om de mannetjes Korhoender voor je te zien baltsen. Maar nagenoeg altijd vanaf de Schouwenburgerweg (nu Bergweg geloof ik) of Toeristenweg. 

Zelf in maart 1991 mijn enige Korhoen buiten Overijssel gezien: een mooi mannetje baltsend op de Oirschotse Heide, samen met Erik Ernens en Roland van der Vliet. We gingen vervolgens naar Zuid-Limburg voor Max zijn vermeende Dwergooruil.

Zo zie je maar hoe waardevol een goed schrijfboek of geheugen is. Als je aan dit alles terugdenkt 'regeert' de glimlach. Dank!

“We gingen vervolgens naar Zuid-Limburg voor Max zijn vermeende Dwergooruil” ik had weinig te glimlachen toen 🐸… Heb ze zelf naast Nijverdal ook op de Regte Heide. Zijn daar überhaupt foto’s van Peter, heeft Arie niet ooit ook maar iets gemaakt? Blijft overigens irritant dat de soort op waarneming maar steeds genoemd blijft worden (zonder hekje) alsof ze er nog steeds zitten.

Ja Max, daar hebben we plaatjes van, maar ver weg, in de weilanden west van de hei. 

Gaaf hoor, toch misschien leuk voor het historisch archief om ze eens te scannen?

@Max: nogmaals dank voor die avond in Limburg, die fraai zingende vroedmeesterpadden waren onvergetelijk.

Tot halverwege jaren 70 waren Korhoenders goed te doen op de heide tussen Bussum en Hilversum en de Leusderhei onder Amersfoort. In 1971/72 nog 12-18 baltsende mannen daar en in 1976 nog slechts een eenzame haan..

Fochteloo niet te vergeten…

Vilsteren, Karshoek, Dwingelderveld...

De Kampina in Brabant was in de jaren '70 en '80 ook altijd een goede locatie.

Als 14-jarige jochies zijn Ruud van Dongen, Peter de Rouw en ik in 1976 op excursie gegaan met de boswachter van Natuurmonumenten. Toen onze eerste Korhoenders gezien. De jaren hierna waren we in het voorjaar bijna wekelijks te vinden op de Kampina en raakten zo vertrouwd met de Korhoenders op de hei. In de jaren '80 merkten we al wel de afname, ondanks vele plannen van NM om het Korhoen hier te redden. In 1987 mijn laatste waarneming van een Korhoen op de Kampina.

Ook op de Oirschotse Heide waren Korhoenders te vinden. Tijdens mijn diensttijd (lichting 85/3) hier verschillende weken op oefening geweest en Korhoenders gezien en gehoord.

Mijn laatste Korhoen in Brabant, samen met Ruud, gezien op de Loonse- en Drunense Heide in 1992. Daarna nog wel, o.a. met Lars, naar de Sallandse Heuvelrug, maar na 2011 ook hier mee gestopt.