Op 3 juni 2021 liep Laurens Steijn al vroeg in de Tuintjes op Texel, in de hoop een langsvliegende Roze Spreeuw op te pikken. Van deze soort was op dat moment een kleine invasie aan de gang. Het was rustig weer en er was veel zangactiviteit. Laurens liep eerst naar de trektelpost aan het einde van de Tuintjes om de omgeving te scannen voor trekvogels, maar er vlogen in een kwartier tijd precies 0 vogels langs... Toen hij terugliep klonk er een zang die veel weg had van een Struikrietzanger, op een plek waar op de heenweg nog geen vogel te horen was. Het was inmiddels 6:50 uur, en de vogel liet zich goed zien in de lage begroeiing langs het pad. Laurens kon meteen geluidsopnamen en goede foto’s maken en het was snel duidelijk dat het inderdaad om een Struikrietzanger ging, te gek! De vogel bleef actief zingen en deed dat vaak helemaal vrij bovenin vlierstruiken, soms vlak langs het pad. Tijd om de vogel in bredere kring te delen!

De Tuintjes in de vroege ochtend van 3 juni 2021 (Laurens Steijn)

Struikrietzanger Acrocephalus dumetorum, Texel, 3 juni 2021 (Laurens Steijn)

Een zingende Struikrietzanger trekt – door de zeldzaamheid en zeker door zijn fantastische zang – veel bekijks. Het was na de waarneming van Jeroen de Bruijn op 25 mei 2021 van een zingende Struikrietzanger bij de Robbenjager (ook Texel) pas de tweede van het voorjaar. De melding lokte daarom direct plaatselijke vogelaars en diverse jaarlijsters ’van de overkant’. De vogel liet zich regelmatig goed zien en vooral horen, tot op honderden meters afstand. In tegenstelling tot de meeste voorjaarsgevallen van Struikrietzangers was deze vogel niet na een of enkele dagen weer vertrokken, maar bleef langere tijd aanwezig. Hij was duidelijk territoriaal en zong langdurig, luid en frequent en bovendien ook ’s nachts.

Struikrietzanger Acrocephalus dumetorum, zingend mannetje, De Tuintjes, Texel, 11 juni 2021 (Ruud van Beusekom)

Op 17 juni was de Struikrietzanger nog volop aan het zingen, maar op 19 juni, toen Diederik Kok de Tuintjes bezocht, leek de zingende vogel aanvankelijk verdwenen. Na enige tijd ontdekte hij echter in dichte, ruige, vegetatie van bramen en brandnetels en wat duindoorns en kruipwilgen een zwijgzame, foeragerende Struikrietzanger – en vlak daarna iets verderop weer eentje! Was hier soms sprake van twéé vogels? In de twee uur die volgden kon Diederik regelmatig tenminste één van beide vogels waarnemen. Er werd in die tijd slechts enkele seconden zacht gezongen en ook werd enkele keren een karekietachtige alarmroep gehoord: verdacht gedrag. Uiteindelijk lukte het om met zekerheid twee vogels tegelijkertijd te zien die ook beide te herkennen waren als Struikrietzangers. Maar het werd nog mooier: beide vogels verdwenen regelmatig op exact dezelfde plek in de brandnetels en een enkele keer ook met nestmateriaal! Ze waren dus zelfs bezig met nestbouw… Er was sprake van een serieuze broedpoging!

Struikrietzanger Acrocephalus dumetorum, Texel, 19 juni 2021 (Diederik Kok)

Struikrietzanger Acrocephalus dumetorum, Texel, 8 juli 2021 (Laurens Steijn)

Broedhabitat van de Struikrietzangers: het derde complex van De Tuintjes, met rechts de Meelbes van waaruit het mannetje vaak zong, 8 juli 2021 (Laurens Steijn)

Ruud van Beusekom kon nog diezelfde middag de aanwezigheid van een heus paartje én nestbouw bevestigen. Het lukte Eric Menkveld om 's morgens al een foto van een Struikrietzanger met nestmateriaal te maken. Om de vogels maximale rust en kans op broedsucces te bieden, kozen we ervoor het nieuws niet breed te verspreiden. Ruud besloot de broedpoging intensief te volgen. Omdat de nestlocatie bekend was en de vogels enkele dagen bezig waren met de nestbouw, wisten we ook wanneer ongeveer de eieren gelegd zouden worden en wanneer de eieren uit zouden moeten komen. Spannende tijden volgden, waarbij het aanvankelijk leek dat de broedpoging toch mislukt was, vanwege inactiviteit bij het nest rond de verwachte uitkomstdatum. Droefheid maakte zich meester van ons, totdat op 17 juli Ruud voor het eerst een Struikrietzanger met voer zag! Dit was zeker een week later na de berekende datum van uitkomst. Het bleek al snel dat beide ouders met het voer niet naar het oorspronkelijke nest vlogen, maar naar een nieuw nest een meter of tien verder! In de periode erna werd er druk gevoerd en vlogen de ouders ook regelmatig van het nest af met poeppakketjes. Op vrijdag 29 juli – minstens 12 dagen na uitkomst van de eieren – zag Arend Wassink dat er nog volop op het nest gevoerd werd, door beide ouders. De jongen zouden nu elk moment het nest moeten verlaten. Zou het broedgeval dan toch slagen? Op zaterdag 30 juli zijn de jongen vermoedelijk uitgevlogen, want in de vroege ochtend van 31 juli zag Ruud bij het nest geen activiteit meer… Maar ook op 1 augustus was er geen spoor van de Struikrietzangers. Op 3 augustus echter was het raak: er werden minstens twee jongen gevoerd, búiten het nest. Het eerste zuivere broedgeval van de Struikrietzangers in Nederland was geslaagd! Op het moment van schrijven (5 augustus) worden er zeker drie juveniele vogels, die inmiddels redelijk kunnen vliegen, volop gevoerd. Ze bedelen luidruchtig en laten zich regelmatig goed zien vanaf het pad in de Tuintjes.

Struikrietzanger Acrocephalus dumetorum, Texel, 26 juli 2021 (Ruud van Beusekom)

Struikrietzanger Acrocephalus dumetorum, juveniel, Texel, 5 augustus 2021 (Jeroen de Bruijn)

Struikrietzanger Acrocephalus dumetorum, juveniel, Texel, 5 augustus 2021 (Jeroen de Bruijn)

Struikrietzanger Acrocephalus dumetorum, roepende juvenielen, De Tuintjes, Texel, 4 augustus 2021 (Ruud van Beusekom)

Naar aanleiding van de spectaculaire voorjaarsinflux van 2020 van Struikrietzangers in Nederland, met alleen op Texel al 14 zingende vogels! – werd er gespeculeerd of er gezien de westelijke uitbreiding van het broedgebied een nieuw broedgeval van deze soort in Nederland in het verschiet lag. Geheel onverwachts komt dit broedgeval dus niet. Het betreft het eerste broedgeval van een paar Struikrietzangers in Nederland. In Dutch Birding zal een uitgebreider artikel over dit broedgeval komen.

Pas in 1990 werd de eerste Struikrietzanger voor Nederland vastgesteld (vangst bij Lelystad op 26 juni) en de eerste zingende in 1996 (20 juni t/m 1 juli, Valkenburg aan de Geul). In 1998 broedde een man Struikrietzanger samen met een vrouw Bosrietzanger nabij Nieuwegein. Het paar bracht twee hybride jongen voort. De soort bleef daarna nog lang een grote zeldzaamheid. Na 2010 en met name vanaf 2015 steeg het aantal waarnemingen snel, waardoor de CDNA de Struikrietzanger vanaf 2020 niet meer beoordeelt.

Ruud van Beusekom, Diederik Kok & Laurens Steijn