Donderdag 21 mei 2020 begin ik mijn dag op de trektelpost bij Breskens. De weersvoorspellingen waren aanvankelijk veelbelovend, maar er blijkt uiteindelijk te weinig wind te staan voor goede gestuwde trek. De gehoopte stroom roofvogels blijft uit, reden voor mij om aan het begin van de middag de telpost te verlaten en terug te gaan naar ‘eigen grondgebied’: Walcheren.

Steppearend Aguila nipalensis, Wilhelminadorp, 22 mei 2020 (Jan Hein van Steenis)

De middag verloopt zonnig en warm en op grote hoogte staat een matige zuidwestenwind: in theorie perfecte omstandigheden voor roofvogeltrek. Als om 16.30 uur de melding komt van een naar noordoost vliegende Steppearend in het zuidwesten van België, besluit ik om post te vatten in de buurt van de Mortiere, een woonwijk aan de zuidrand van Middelburg. Deze locatie is perfect gelegen om in het voorjaar trekkende roofvogels op te pikken: sinds Lenn van de Zande, woonachtig in deze wijk, enkele jaren geleden is begonnen met vogels kijken, pikt hij vanuit zijn tuin de ene na de andere goede roofvogelsoort op, waaronder een Vale Gier (juni 2019) en een Grijze Wouw (april dit voorjaar). Gisteren nog sloeg hij genadeloos toe toen hij boven de wijk een hoog naar zuidwest vliegende Steenarend oppikte en perfect fotografeerde!

Steppearend Aguila nipalensis, Wilhelminadorp, 21 mei 2020 (Lenn van de Zande)

Steppearend Aguila nipalensis, Wilhelminadorp, 22 mei 2020 (Sjaak Schilpeoort)

Omstreeks 17.00 uur installeer ik mij op een pas gemaaid weiland ten zuiden van Middelburg, een kilometer ten westen van de wijk Mortiere. Vanaf hier heb ik vrij en goed zicht rondom. Na bijna anderhalf uur lang de lucht te hebben gescand (vrouw Grauwe Kiekendief, Sperwer, Havik, Torenvalken, enkele Bruine Kiekendieven) valt om 18.25 uur mijn blik op een roofvogel die vanuit het westen en op flinke hoogte en afstand komt aanzeilen. Mijn hart zit direct in mijn keel als ik de vogel door de telescoop bekijk: dit is een Aquila-arend!

Steppearend Aguila nipalensis, Wilhelminadorp, 22 mei 2020 (Alain Hofmans)

Steppearend Aguila nipalensis, Wolphaartsdijk, 22 mei 2020 (Jaap Denee)

Terwijl ik de vogel met de telescoop volg, alarmeer ik via de lokale app-groep de andere Walcherse vogelaars en probeer ik de positie van de vogel telefonisch uit te leggen aan Lenn van de Zande, die vanuit zijn tuin in de Mortiere de lucht in de gaten houdt. De arend glijdt ondertussen hard af naar oost en passeert mij op ongeveer anderhalve kilometer afstand, globaal boven Middelburg-Zuid/wijk Dauwendaele. Door de zware bouw, postuur en jizz (breedvleugelig, korte staart, zware kop) en natuurlijk met de waarneming uit België in mijn achterhoofd vermoed ik dat het een Steppearend is, maar om zeker te zijn moet de vogel even gaan ‘draaien’. Foto’s maken is kansloos: de vogel is met het blote oog niet te zien en zelfs met de verrekijker is het slecht een stipje. Dan maar kijken! Mijn vermoeden van Steppearend wordt bevestigd als de vogel ten oosten van Middelburg een paar keer draait: ik zie de lichte juveniele veerranden op de bovenvleugel, de lichte handpenbases en – het belangrijkste kenmerk – de voor een jonge vogel kenmerkende brede witte baan op de ondervleugel. Ik slaag er uiteindelijk in om een matig phonescoop-filmpje te maken. De vogel vliegt dan al op enkele kilometers afstand en is feitelijk al ten oosten van de stad Middelburg. Na een totale waarnemingstijd van vijf minuten raak ik de vogel om 18.30 uur uit beeld.

Ondertussen is het niemand van de Walcherse vogelaars gelukt om de vogel op te pikken. Hoewel de vogel genoeg van zich liet zien om de determinatie rond te krijgen, is mijn hoop uiteraard dat de vogel wordt teruggevonden en er foto’s kunnen worden gemaakt. Met mij besluit een tiental Zeeuwse vogelaars te gaan zoeken op Oost-Walcheren en het westelijke deel van Zuid-Beveland. Gelet op de vallende avond kan hij niet ver zijn!

De hoop wordt bewaarheid als Robert van Tiel een uur na mijn waarneming de Steppearend oppikt bij Wolphaartsdijk, zo’n 15 kilometer ten oosten van mijn waarnemingslocatie. Na een tijd daar te hebben rondgehangen, landt de vogel in de Heerenpolder, ten zuiden van Wolphaartsdijk. Daar laat hij zich tot aan de schemering door een kleine 150 man prima bekijken. Het overgrote deel van de rest van twitchend Nederland krijgt de volgende ochtend alle gelegenheid om de vogel te zien. De vogel zit veelvuldig op de grond, vliegt een aantal keer van akker naar akker, maakt ruzie met rondhuppelende hazen en laat zich fantastisch bekijken. Om 10.20 uur vliegt de vogel op, maakt hoogte en verdwijnt in noordoostelijke richting. Een gelukkige waarnemer weet de vogel iets na 11.00 uur nog op te pikken boven de Hellegatsdam, Zuid-Holland.

Steppearend Aguila nipalensis, Wolphaartsdijk, 22 mei 2020 (Arnoud B van den Berg)

Dit betreft de zesde waarneming van Steppearend in Nederland (de tweede dit voorjaar), en de eerste twitchbare sinds 1984.

Thomas Luiten

De herontdekking door Robert van Tiel

Donderdag 21 mei ben ik een dagje bij mijn opa in Vlissingen. In de ochtend doe ik een kort vogelrondje bij Westkapelle. De Grauwe Klauwieren van een dag eerder zijn helaas verdwenen. Wel geniet ik van de baltsende en broedende Dwergsterns in het Noordervroon, toch een allesbehalve alledaags gezicht voor een Limburger. De rest van de dag verloopt verder rustig totdat er aan het eind van de middag verschillende meldingen binnenkomen van een Steppearend in West-Vlaanderen die in noordoostelijke richting vliegt. Gekscherend wordt er via appgroepjes geopperd om te gaan posten bij de inmiddels alom bekende tuin van Lenn van de Zande, niet wetende dat kort daarna de mythische status van ‘Magic Mortiere’ wederom zal worden bevestigd.

Steppearend Aguila nipalensis, Wolphaartsdijk, 22 mei 2020 (Thomas Luiten)

Tijdens het avondeten meldt Thomas om 18:24 een afzeilende arend, gezien vanaf de Mortiere. Enkele minuten later bevestigt hij dat dit de Steppearend betreft. Omdat mijn moeder en ik sowieso van plan waren om rond 19:00 terug richting Limburg te rijden, besluit ik rustig te blijven en hoop ik dat de vogel snel wordt teruggevonden door anderen. Ruim een half uur na de melding van Thomas is er nog geen vervolgwaarneming. In de veronderstelling dat de vogel is verdwenen vertrekken we richting Limburg. Enkele minuten later begint het bij mij toch te knagen en weet ik mijn moeder te overtuigen om een klein stukje om te rijden om kort naar de arend te zoeken. We verlaten de snelweg bij Heinkenszand. Al rijdende over de rijksweg in de richting van Wolphaartsdijk zie ik om 19:22 vanuit de auto een roofvogel hoog afzeilen. Met licht dwingende toon vraag ik mijn moeder de auto in de berm te zetten. Een korte blik door de verrekijker is genoeg; dit moet de vogel zijn! Snel de scoop erop gezet en vervolgens moet er ineens van alles tegelijkertijd (wat enigszins wordt bemoeilijk door de verse shot adrenaline); anderen waarschuwen, bewijsplaatjes/filmpje maken en de vogel in beeld houden. In eerste instantie lijkt de vogel hoog af te glijden richting Goes, maar na een tijdje gaat de vogel cirkelen en komt geleidelijk aan steeds lager en dichterbij. Een man Bruine Kiekendief die de arend aanvalt zorgt voor een grappig tafereel. Ongeveer 10 minuten nadat ik de vogel heb gemeld arriveren de eerste vogelaars die na de melding van Thomas al in de buurt aan het zoeken waren. Samen zien we de arend erg fraai over ons heen vliegen, waardoor Lenn van de Zande en Lennart Verheuvel de eerste goede foto’s kunnen maken. Vervolgens zien we de vogel landen bij het natuurgebiedje in de Heerenpolder, alwaar de vogel prachtig in zit te zien is. De doorgaans zo rustige (vermoed ik) Heerenpolderweg staat in een mum van tijd vol met enkele tientallen auto’s en mensen. De bewoonster van het huis waar de menigte zich heeft opgesteld komt ietwat verbaasd een kijkje nemen, maar ze kan het waarderen. De Steppearend blijft de rest van de avond ter plaatse in de Heerenpolder en kan zo gelukkig nog door heel wat vogelaars worden gezien.

Robert van Tiel