Een knisperend droge, recordwarme en recordverbrijzelend zonnige maand juni leverde vooral zeldzaamheden op voor de thuisblijvers. Vanuit de achtertuin en vanachter de barbecue werden Schreeuwarend, Dwergarend, Keizerarend en Amerikaanse Zeearend vastgesteld. Maar er werd nog wel meer gezien, waaronder wel wat soorten die bijna meteen weer verdwenen. Laten we dat maar eens rustig gaan doornemen...

Hoogtepunten

Keizerarend

Vanuit zijn achtertuin in Scherpenzeel zag een vogelaar een grote en “verdachte” arend aankomen. Menigeen zou in ademloze paniek raken, maar deze vogelaar snelde naar de camera in zijn auto en kon enige betrekkelijk overtuigende foto’s van een Keizerarend maken. Zo een achtertuin willen we natuurlijk allemaal graag hebben ...

Keizerarend Aquila heliaca, Scherpenzeel (Gld), 10 juni (Remco Jousma)

Amerikaanse Zee-eend

Een zee-eend die er sterk uitzag als een Amerikaanse Zee-eend, met heel veel geel op de snavel, werd gefotografeerd bij de Boschplaat op Terschelling. Het zou best de vogel van de twee vorige winters kunnen zijn, hoewel de foto’s niet helemáál overtuigend waren.

Amerikaanse Zeearend

De meeste vogels in Nederland worden als “wild” beschouwd, totdat het tegendeel bewezen is. Dat geldt echter niet voor alle soorten. Het begrip “omgekeerde bewijslast” geldt voor een zeldzaamheid waarvan je zou denken dat de meeste gevallen betrekking hebben of lijken te hebben op ontsnapte vogels. De Bronskopeend is een mooi voorbeeld. Van die soort moet een vogel “zelf” bewijzen dat het een mogelijk wilde vogel betreft, door ongeringd te zijn en geen aanwijzingen van een verblijf in gevangenschap te tonen. De soorten waarvoor deze omgekeerde bewijslast geldt, zijn expliciet opgenomen in een lijst, maar op ieder moment kunnen soorten aan deze lijst worden toegevoegd. Er staan niet zo veel soorten op die lijst, vooral eenden, maar ook beide soorten pelikanen. Het lot van de Amerikaanse Zeearend, die niet op deze lijst voorkomt, is vooralsnog onduidelijk, maar laat zich een beetje raden. Al enige tijd worden waarnemingen van deze soort in Nederland gedaan, van een vogel van onduidelijke herkomst. Deze keer viel een vrolijk barbecueënd gezelschap in Zwolle de eer te beurt.

Amerikaanse Zeearend Haliaeetus leucocephalus, Zwolle (Ovl), 23 juni (Lennaert Steen)

Amerikaanse Oeverloper

De angst van iedere vogelaar: het ontdekken van een zeldzaamheid die er onmiddellijk vandoor gaat, zonder te worden teruggevonden, werd bewaarheid voor een begeleider van studenten op Schiermonnikoog na een flitswaarneming van een Amerikaanse Oeverloper in volledig zomerkleed.

Turkestaanse Klauwier

Nee, dan is het ontdekken van een zeldzaamheid die er bijna onmiddellijk vandoor gaat, maar wel wordt gefotografeerd, toch iets geruststellender. De Turkestaanse Klauwier in Berkheide kon na een paar fotootjes op grote afstand echter ook niet meer worden teruggevonden.

Overzicht

Eenden en ganzen

Van zowel de Witbuik- als de Zwarte Rotgans werd alleen op 1 juni nog één exemplaar gezien, beide door dezelfde waarnemer op dezelfde plek op Ameland (Fr). We zullen het nu weer een paar maanden zonder beide soorten moeten doen. Een waarschijnlijke (of de zekere) Amerikaanse Zee-eend werd op 26 juni gefotografeerd op het Noordzeestrand bij de Boschplaat op Terschelling. Als het er een was, kwalificeerde de vogel zich zeker als Eend van de Maand. Van de Witoogeend werden nog enige mannetjes gezien, en wel op de vloeivelden van de Suikerunie bij Hoogkerk (Gr), in het Kromslootpark bij Almere (Fl) en op het Dwingelderveld (Dr) gedurende de hele maand, plus een op 1 juni in Rouveen (Ovl), nog eentje in de Groote Peel (L) op 3 juni en een bij Kolham bij Hoogezand (Gr) op 4 juni. Het mannetje Bronskopeend van de Broekpolder bij Vlaardingen (ZH) en de Nieuwe Driemanspolder bij Zoetermeer (ZH) laadde enige verdenking op zich door te weigeren te vertrekken van zijn winterverbijf. De vogel werd tot 9 juni op de eerste, en daarna op 10 en 17 juni op de tweede locatie gezien. Dat de vogel daarna niet meer werd vastgesteld, geeft in ieder geval nog enige hoop.

Gierzwaluwen tot waders

Een zingend mannetje Klein Waterhoen werd op 17 juni gehoord in de Weerribben (Ovl). Van het Kleinst Waterhoen werd slechts één zingend mannetje doorgegeven bij Blokzijl (Ovl) van 14 tot 17 juni. Op 2 juni werd een Ralreiger opvliegend gezien in polder Arkemheen bij Nijkerk (Gld). Op 16 juni werd er een daar betrekkelijk in de buurt gezien, bij de polder Zeldert bij Amersfoort (U), om van 19 tot 21 juni gevolgd te worden door een vogel bij Kampen (Ovl) en Oosterwolde (Gld). Het zou allemaal om een en hetzelfde exemplaar kunnen gaan.

Ralreiger Ardeola ralloides, Reevediep-West (Ovl), 20 juni (Piet Kooi)

Een stuk of 20 Zwarte Ibissen lieten zich in het land zien, waarbij zes exemplaren in en rond de Onlanden (Gr) de grootste groep vormden.

Zwarte Ibis Plegadis falcinellus, Zeewolde (Fl), 3 juni (Gertjan van der Kooij)

Waders en wadertjes

Met de enorme droogte in Spanje is het niet verbazend dat in 68 uurhokken Steltkluten werden opgemerkt. Bijna alle waarnemingen waren ten westen van de lijn Antwerpen - Delfzijl, en de hoogste aantallen waren er in het Hunzedal (Dr) met 40 stuks.

Steltkluut Himantopus himantopus, Polder Maarsseveen (U), 29 juni (Niels Aerts)

Juni is niet echt dé steltlopermaand, en zeker niet de strandlopermaand, maar toch werd er nog het een en ander gezien. Zo werd de Breedbekstrandloper van de Bochtjesplaat in het Lauwersmeer nog tot 11 juni gezien, en was op Utopia op Texel (NH) een vogel te zien op 9 juni.

Breedbekstrandloper Calidris falcinellus, Utopia, Texel (NH), 9 juni (Gerard Vegt)

Een Bonapartes Strandloper, misschien wel een van de vogels die al in mei werden gezien, werd waargenomen op 26 en 28 juni in het Lauwersmeer (Fr). Van 7 tot 10 juni was er ook nog eens een Gestreepte Strandloper te zien in de Blikken bij Groede (Zld). Op de avond van 30 juni was er op het nippertje nog eentje bij het Wiersylsterrak (Fr). Nog twee Terekruiters lieten zich zien in juni. De vogel die al op 30 mei was ontdekt bij Kampen (Ovl) werd nog tot 2 juni gezien, en van 2 tot 4 juni werd een vogel in Buttinge (Zld) waargenomen.

Terekruiter Xenus cinereus, De Enk, Kampen (Ovl), 2 juni (Berry Bekkering)

Een van de ergste zaken die je als brave zeldzaamhedenzoeker kan overkomen, is een enorme zeldzaamheid ontdekken, die na enige seconden verdwijnt om nooit weer te worden teruggevonden. En dan heb je ook nog eens geen tijd gehad om een foto te maken ... Dit overkwam de vinder van een Amerikaanse Oeverloper in volledig zomerkleed, die zijn ontdekking als sneeuw voor de zon zag verdwijnen, op Schiermonnikoog op 20 juni. Dit was pas de zesde waarneming van deze soort in ons land. De enige Poelruiter werd van 19 tot 28 juni gezien op de Bochtjesplaat in het Lauwersmeer (Fr).

Zeekoeten tot en met meeuwen

We kunnen wel stellen dat juni een zeekoeten- en meeuwen-luwe maand was. De liefhebbers moesten het doen met vage verwanten: enige tientallen Witwang- en ongeveer tien Witvleugelsterns. Hoe het broedsucces was, kunnen we u nog niet vertellen.

Roofvogels zonder valken

Als de Grijze Wouw wil voldoen aan de voorspellingen die het DB Terugblik-team in het verslag over april deed, van meer dan 25 gevallen in een jaar die te verwachten zouden zijn uiterlijk in 2025, dan valt 2023 nog een beetje tegen. In juni werd slechts één vogel gezien, bij Keent (NB), op 8 en 9 juni. Het is niet belangrijk, maar we hadden graag dat de Grijze Wouw aan onze voorspellingen voldeed.

Grijze Wouw Elanus caeruleus, Keent (NB), 8 juni (Pieter Doorn)

Opnieuw vond een Lammergier de dood in Flevoland, op 10 juni, na een botsing met een windmolen. Nog een vogel, afkomstig uit een fokprogramma, werd gezien op de Strabrechtse Heide op 23 juni. Of Nederland nu echt een "afrofuik", een fuik voor dwaalgasten uit Afrika, is, dat moge nog niet helemaal duidelijk zijn. Dat ons land echter een fuik, en soms een dodelijke fuik, voor Lammergieren uit de Alpen is, dat kan bijna niet ontkend worden. Na de records van vorig jaar kwam de inmiddels jaarlijkse stroom Slangenarenden in juni weer aardig op gang. Gedurende de maand werd de soort al in 27 uurhokken gezien, en waren duootjes al te zien.

Slangenarend Circaetus gallicus, Fochteloërveen (Fr), 30 juni (Peter Soer)

Vanaf 6 tot 21 juni werden telkens enkelingen van de Vale Gier gezien, maar op 21 juni hadden zes vogels elkaar gevonden, bij Bronwird (Fr). Door het slechte weer waren ze daar enige tijd aan de grond, om de volgende dag weer op te lossen in dunne lucht, zoals de vertaling van een Engelse uitdrukking luidt. Er werden deze maand twee Scheeuwarenden gezien, waarvan er een over een tuin kwam gevlogen, in Boelenslaan (Fr), die juist daarvoor boven het Fochteloërveen (Fr) was gezien. Dat was op 9 juni. Een waarschijnlijke waarneming werd ook al op 4 juni gedaan, van een andere vogel boven Gasselte (Dr). Er werden deze maand verschillende Dwergarenden gezien. Op 7 juni vloog een donkere vogel over de tuin van een vogelaar in Heeswijk (NB). Op 8 juni vloog er weer een donkere vogel over de Hoge Veluwe (Gld). Een lichte vogel vloog op 25 juni over Lackbar, vlak bij Bergen (L), om direct daarna Duitsland in te vliegen. Niet dat daar iets op tegen is, maar daarmee wordt de bezoekbaarheid op Nederlands grondgebied toch echt een stuk minder. Noteerden we hierboven al een Dwergarend op de tuinlijst van een vogelaar, het kan altijd nóg erger. Op 10 juni zag een scherpe vogelaar in Scherpenzeel (Gld) de vierde Keizerarend van Nederland over zijn tuin vliegen. Enige vogelaars in de buurt konden van enige afstand de vogel nog zien vliegen. Met zo'n kroon op de huis-, tuin- en keukenlijst rijst de vraag of de vogelaar in kwestie ooit nog zal durven te verhuizen!

Keizerarend Aquila heliaca, Scherpenzeel (Gld), 10 juni (Remco Jousma)

Barbecueën, dat is een groot gevaar voor groepen vogelaars. Tijdens een gezellige bijeenkomst op 23 juni kwam een grote arend het vlees op de grill inspecteren. De consternatie was om verschillende redenen heel groot, vooral toen uiteindelijk uit de gemaakte foto’s bleek dat het om de Amerikaanse Zeearend ging.

Amerikaanse Zeearend Haliaeetus leucocephalus, Zwolle (Ovl), 23 juni (Lennaert Steen)

Een van de twee ontsnapte Stellers Zeearenden, die eind maart waren ontsnapt en die afkomstig bleken uit een privécollectie in Genk, België, werd op 7 juni gevangen in Vijfheerenlanden (U). Uw kansen om een vrij vliegende Stellers Zeearend in Nederland te zien zijn hiermee voorlopig tenminste gehalveerd.

Bijna-zangvogels

In 52 uurhokken werden Bijeneters gezien, vooral in de eerste helft van de maand, in bijna alle provincies, met uitzondering van Flevoland en Overijssel. Voor het eerst in zeer lange tijd was er een broedgeval van de Hop op de Veluwe. Er zouden meer dan twee jongen zijn uitgevlogen.

Hop Upupa epops, Veluwe (Gld), 19 juni (Sven Valkenburg)

Roodpootvalken werd tot 16 juni nog in 26 uurhokken gezien. Daarna was het gedaan met de voorjaarsgevallen van deze soort. Een Turkestaanse Klauwier werd op 13 juni kort gezien vanaf de trektelpost in Berkheide bij Wassenaar en Katwijk (ZH). De vogel kon daarna niet meer worden teruggevonden. Niet veel zeldzaamheden worden ontdekt door vogelaars op hoge tot zeer hoge leeftijd. De Kleine Klapekster die op 6 juni in de Duivelshoek bij Heemskerk werd ontdekt, was gevonden door een 79-jarige vogelaar. Die leeftijd halen is al respectabel, maar op die leeftijd nog een dwaalgast ontdekken, dat is nog een trapje hoger.

Kleine Klapekster Lanius minor, Heemskerk (NH), 6 juni (Ruud Altenburg)

De enige Roodkopklauwier van dit voorjaar werd op 20 juni gezien bij het vliegveld van Eindhoven. Dit is een schril contrast met de 10 of 11 gevallen van vorig voorjaar.

Zangvogels

Bonte Kraaien werden gezien in Ter Apel (Gr), in Westkapelle (Zld) op 2 en 4 juni, in Haaksbergen (Ovl) op 2 juni, in Meijendel (ZH) van 4 tot 8 juni, op Kamperland (Zld) op 4 juni, in Noordwijk van 12 tot 16 juni, en bij Camperduin van 18 tot 26 juni. De gevallen van Zeeland lijken op één vogel betrekking te hebben, en dat geldt ook voor de vogel van Zuid- en Noord-Holland. Dan zat er de hele maand natuurlijk nog een op Schiermonnikoog. De Grauwe Fitis verraste ons met een binnenlandgeval op 2 juni in de Sijsselt in Ede (Gld). Andere gevallen waren op meer voor de hand liggende en dus aan zee gelegen locaties, te weten de AW-duinen (NH) op 3 juni, en Berkheide (ZH) op 4 juni, en een waarschijnlijke op 10 juni op Kornwerderzand (Fr).

Grauwe Fitis Phylloscopus trochiloides, Sysselt, Ede (Gld), 1 juni (Alex Bos)

De laatste Iberische Tjiftjaf van dit seizoen zat nog tot 10 juni te zingen in Bladel (NB). Krekelzangers werden zingend vastgesteld in plaatsen met romantische namen als het Oudemolense Diep, het Gasterensche Diep, of De Heest, allemaal namen voor dezelfde locatie bij Taarlo (Dr), van 9 tot 16 juni, en de Reid om 'e Krite of de Bolderen in de Alde Feanen (Fr) van 20 tot 22 juni. De blije ontdekker van de eerste vogel merkte nog op: "Kon minder, zeggen ze hier..." Zo'n 15 Orpheusspotvogels werden vastgesteld, op één na allemaal ten zuiden van Leiden (ZH). Die ene zat in de ochtend van 12 juni te zingen in de tuintjes op Texel (NH).

Orpheusspotvogel Hippolais icterina, Meijendel (ZH), 1 juni (Luuk Punt)

Op ongeveer 15 locaties werden zingende Struikrietzangers vastgesteld. Vóór 2019 zouden we uit ons dak zijn gegaan, maar tegenwoordig voldoet dit aan "het nieuwe normaal".

Struikrietzanger Acrocephalus dumetorum, Mariahoeve (ZH), 17 juni (Peter Soer)

Drie Roze Spreeuwen werden gezien; een langsvlieger langs het Kennemerstrand (NH) op 9 juni, een vogel op het Renvogelveld op Texel (NH) op 19 juni, en een verblijvende vogel van 24 tot 28 juni bij Woldendorp (Gr). De op 9 mei ontdekte Noordse Nachtegaal van Zeewolde (Fl) zong nog tot 8 juni, terwijl een vogel die in Tynaarlo (Dr) was ontdekt op 5 juni, het volhield tot 21 juni. Kleine Vliegenvangers zongen in Meijendel (ZH) op 1 juni, en in Ede (Gld) op 2 juni en nog enige tijd later.

Kleine Vliegenvanger Fidecula parva, Ede (Gld), 14 juni (Sven Valkenburg)

De totaal onverwachte Alpenheggenmus van 31 mei in Houten (U) werd in de ochtend van 1 juni nog heel eventjes gezien. Daarna was het afgelopen. Zeven Roodmussen werden doorgegeven, bij Westkapelle (Zld) op 3 en 7 juni, op Texel (NH) bij de Horsmeertjes op 3 en 4 juni, in het Harderbroek (Fl) op 4 juni, op de Westplaat bij Voorne (ZH) op 8 en 9 juni en op de Maasvlakte (ZH) bij het speciedepot twee exemplaren van 9 tot 16 juni, met een van de twee tot 18 juni. Een wijfje Zwartkopgors werd op 13 juni gevangen op de ringbaan van Castricum. De 23 gevallen tot op heden betroffen allemaal mannetjes, op drie na. De drie die niet in mannetjeskleed waren, hoorden alle drie bij de laatste vier waarnemingen.

Zwartkopgors Emberiza melanocephala, Castricum (NH), 13 juni (Arnold Wijker)

Inmiddels elders

Van 1 tot 10 juni werd de Amerikaanse Zwarte Stern, bij Long Nanny in Northumberland, UK, weer gezien. De eerste Amerikaanse Bontbekplevier voor Polen werd op 2 juni gefotografeerd bij Świbno. Groene Bijeneters werden gezien in Kerludu, Finistère, Frankrijk, op 3 juni en op 10 juni werd er een gezien op Foula in Schotland. Een Steppearend deed Klarup in Denemarken aan op 5 juni. De vijfde Groene Fitis voor Duitsland werd op 9 juni gefotografeerd op Helgoland. De tweede Aziatische Grote Zee-eend voor IJsland werd gezien bij Þvottárskriður. Een Witkruingors bij Girdle Ness in Aberdeenshire in Schotland deed ons weer denken aan de afgewezen gevallen in Nederland. Op 11 juni werd de Amerikaanse Dwergstern in de kolonie Dwergsterns bij Portrane in Ierland weer gezien. Dat we ook wel eens een voorsprong hebben, bewees de Graszanger in Luxemburg. Dat was op 13 juni de eerste voor dat land. Dat is best een beetje bevreemdend, want bijvoorbeeld Limburg, het Luxemburg van Nederland zullen we maar zeggen, heeft er toch minstens een stuk of zeven. Een ongeringde juveniele Sakervalk werd op 13 juni versuft gevonden na een aanvaring met een raam in Gent, België. Na een tijdje was de vogel van de klap bekomen en verdween. De vogel leek wat te jong om als werkelijk wild te worden aangemerkt, nog afgezien van het feit dat midden in een stad tegen een raam vliegen nou niet gebruikelijk voor Sakers is. Een Grijskopmeeuw in Italië, de tweede daar, in Longarini, Siracusa, bewees op 14 juni dan weer het tegendeel. En dat geldt ook voor de terugkerende Kelpmeeuw bij Graham Water in Engeland. Onrustig slapen, dat doen wij bij het idee dat een zingende Brilgrasmus nooit ver weg hoeft te zijn. In Tirol werd de eerste voor Oostenrijk waargenomen van 20 tot 26 juni. Een Pijlstaartgierzwaluw in Minerve in Frankrijk op 22 juni verergerde het probleem van het slechte slapen alleen maar. De eerste Kaspische Plevier bij Margrethekog, Tønder was de eerste in Denemarken. De topsoort van vorige maand, de Zilveralk, bleef nog tot in juli aanwezig in Huelva, Spanje.

Zilveralk Synthliboramphus antiquus, Huelva, Spanje, 9 juni (Eduard Sangster)

Twee Afrikaanse Koningssterns deden het vasteland van Europa aan; een op 28 juni langs Cabo Raso in Portugal, en een tweede bij Nice, Frankrijk op 29 juni. De eerste vogel vloog naar het noorden; deze mag bij ons het juli-overzicht komen opfleuren! Een Huisgierzwaluw, tot slot, over de Alkborough Flats in het VK op 29 juni, was al de 34e voor Brittannië.

De glazen bol

“Na zonneschijn komt regen” kan de parafrase van een bekende uitdrukking luiden. Dat zou voor de agrarische sector mogelijk heuglijk zijn, maar of vogelaars gebaat zijn bij veel nattigheid, dat mag de vraag heten. In juli mogen onze verwachtingen niet al te hoog gespannen zijn, maar toch, betrekkelijk recent, in 1969, zat er nog een Steppehoen in juli in Bloemendaal (NH). Dat is toch een soort die maar weinigen in Nederland hebben gezien.

Steppehoen Syrrhaptes paradoxus, Gobi Plateau, Mongolië, 21 mei (Henk Hendriks)

Misschien zou een gevalletje van de Sporenkievit de stilgevallen discussie rondom de status van de soort kunnen oppoken? En natuurlijk zou de eerder genoemde Afrikaanse Koningsstern een mooie kers op de ornithologische taart zijn. U kunt dus beter niet op vakantie gaan, maar we adviseren u in de buurt blijven. Dat is beter voor de Nederlandse soortenlijst en voor het milieu. Mocht u thuisblijven, dan wenst het DB Terugblik-team u weer veel zoekplezier...!

We willen alle waarnemers en fotografen hartelijk bedanken voor hun bijdrages aan dit verslag.
We would like to thank all observers and photographers for their contributions to this report.

Wim Wiegant