Het is inmiddels eind november en we bevinden ons definitief in rustiger vaarwater. De dagen worden alsmaar korter en daarmee de Terugblik ook. Laten we gelijk maar gaan kijken wat de afgelopen tijd ons nog wél gebracht heeft. We blikken terug op weken 46 en 47:

Hoogtepunten

Kokardezaagbek

Hoewel het eigenlijk tegen al mijn principes ingaat om een Kokardezaagbek een hoogtepunt te noemen, begin ik deze editie er toch mee. Er zijn tijdens de afgelopen twee weken namelijk niet echt schokkende dingen ontdekt en er is wel het een en ander over deze eend te vertellen. Bovendien is hij pas tijdens de afgelopen twee weken echt onder de aandacht gekomen van twitchers. Hij werd al voor het eerst gezien op 11 oktober op de Zevenhuizerplas, ten noorden van Rotterdam. Precies een week later, op 18 oktober, werd hij teruggevonden bij de Rottemeren waar hij op 22 oktober voor het laatst werd gezien. Na twee en een halve week radiostilte werd hij uiteindelijk weer op die plek teruggevonden op 9 november en sindsdien wordt hij dagelijks gemeld.

Kokardezaagbek Lophodytes cucullatus, Rottemeren, 15 november 2019 (Piet van Gemerden)

Afgelopen winter zat er ook al een op deze meren (en enkele dagen op een klein slootje midden op een bedrijventerrein in Capelle aan den IJssel), een eerste winter man toentertijd. Dat was vanaf 24 november 2018 tot en met 17 april 2019. Ervan uitgaande dat dit allemaal als dezelfde vogel aanvaard gaat worden, wordt dit het vijfde geval voor Nederland waarvan kon worden vastgesteld dat er geen duidelijke tekenen van gevangenschap waren. Een totaal nietszeggend getal, aangezien een aantal daarvan (zo niet allemaal) ongetwijfeld alsnog geen wilde herkomst heeft. Gelukkig is ie wel grappig!

Overzicht

Eenden en ganzen

Nu het winter wordt kunnen we wel wat meer waterwild in ons land verwachten. Zo werd op 23 november de eerste Kleine Topper van het seizoen ontdekt vanaf de dijk naar Marken (NH). Deze was in ieder geval de volgende dag ook nog aanwezig. De Buffelkopeend van Den Oever leek een poosje zoek te zijn, maar was op 20 en 22 november toch weer gewoon aanwezig in de Zuiderhaven. Op de Krabbeplas in Vlaardingen dobbert de woerd Ringsnaveleend nog steeds onverstoorbaar rond. De Amerikaanse Smient die op 24 oktober voor het laatst was waargenomen op de plasjes van Harlingen werd verrassend genoeg op 13 november teruggevonden bij nakijken van foto’s, bijna drie weken later, maar is daarna niet meer gezien. De Blauwvleugeltaling op Texel werd voor het laatst gezien op 16 november. Zou ze nu dan echt vertrokken zijn? Op datzelfde eiland werd in de ochtend van 17 november in slechts twee uur tijd het mooie aantal van vijftien langsvliegende IJseenden geteld.

Naast wat solitaire vogels werden er twee families Witbuikrotgans gezien: de groep van vier op Terschelling was nog steeds aanwezig en op 21 november werden twee adulte met vier jonge vogels gevonden bij Borssele (ZL). Het hoogste aantal Zwarte Rotganzen kwam uit Wieringen met drie stuks op 20 november. Zowel op Terschelling als op Schiermonnikoog zaten twee exemplaren en enkelingen werden gezien bij Burghsluis (ZL), in de Schelphoek (ZL) en bij Den Oever.

Kleine Topper Aythya affinis, Marken, 23 november 2019 (Arjan Dwarshuis)

Andere watervogels

De Roze Pelikaan die eerder in Friesland zat, werd op 16 november gezien in de IJsselvallei bij Zutphen en de dag daarop enkele tientallen kilometers noordelijker bij Vorchten (ook GE). Hierna is hij niet meer teruggevonden. De maximaal gemelde aantallen Koereigers bij de Reeuwijksche Plassen (zeven) en Alphen aan den Rijn (vijf) kunnen doen vermoeden dat er vogels bij zijn gekomen, maar de locaties liggen dichtbij elkaar en ik verdenk ze van onderlinge uitwisseling. Overige plekken met meerdere exemplaren waren wederom Waterland (drie), Breskens (twee) en Sittard (twee). De Flamingo op Texel is nog altijd aanwezig.

Steltlopers

Opvallend genoeg waren de enige zeldzame steltlopers deze periode geen Rosse, maar Grauwe Franjepoten. Eerste kalenderjaar vogels werden op 16 november ontdekt in Delfgauw (ZH) en op 17 november in Breugel (NB). Beide vogels werden door veel mensen bezocht en beide bleven hangen tot en met de 20ste.

Grauwe Franjepoot Phalaropus lobatus, Delfgauw, 19 november 2019 (Luuk Punt)

Zeevogels, meeuwen en sterns

De gaafste waarneming in deze categorie was een Stormvogeltje dat op 15 november vlak voor de boot naar Rottumerplaat opvloog en jaloersmakend op de foto werd gezet. Papegaaiduikers vlogen langs telpost Camperduin op 11 en 22 november. Vanaf 17 november zat er weer een Zwarte Zeekoet op de klassieke plek aan de noordzijde van de Brouwersdam. Met Kleine Alken gaat het nog steeds wel aardig, met het aantal langsvliegende vogels oplopend tot zestien exemplaren. Vooral Camperduin deed het goed; de soort werd daar op vijf verschillende dagen vastgesteld. En als je nou geen zin had om een ochtend in de kou aan zee te zitten, maar je wilde er toch een zien, dan kon je tot en met 13 november naar jachthaven Seaport Marina in IJmuiden om de daar verblijvende vogel te bekijken.

Stormvogeltje Hydrobates pelagicus, Rottumerplaat, 15 november 2019 (Jacob van der Weele)

Naast IJsduikers langs de kust bij Katwijk (11 en 17 november), Terschelling (14 en 17 november) en Camperduin (16 november), werden deze periode voor het eerst ook neergestreken vogels gevonden in de delta. Deze bevonden zich in de Oosterschelde op 13 november, in het Volkerakmeer (ZH) op 16 november en bij Terneuzen vanaf 15 november tot op heden. Er zijn de afgelopen veertien dagen twee Vorkstaartmeeuwen gezien: één boven land in het noordoosten van Texel op 16 november en één langs Camperduin op 19 november. De Grote Burgemeester is nog steeds aanwezig in Vlissingen en de eerste eerste winter Kleine Burgemeester van het najaar werd op 19 november gezien vanaf de Noordpier van IJmuiden. De jonge Witwangstern van Stellendam bleef nog aanwezig tot en met het eind van deze week.

IJsduiker Gavia immer, Terneuzen, 16 november 2019 (Kris De Rouck)

Witwangstern Chlidonias hybrida, Stellendam, 16 november 2019 (Henri Hamer)

Zangvogels en de rest

Een Vale Gierzwaluw werd in de middag van 24 november gemeld boven Lauwersoog. Of de foto’s genoeg zullen zijn voor aanvaarding door de CDNA durf ik niet te zeggen, maar wat ik wel durf te zeggen is dat er in elk geval geen betere foto’s meer gaan komen. Naar verluidt werd de vogel diezelfde middag namelijk nog gepakt door een Sperwer. Geen verrassingen in Leeuwarden, waar de Schildraaf nog steeds aanwezig is. Hetzelfde gaat op voor de Kuifleeuwerik in Apeldoorn. De Pallas’ Boszanger in het Lauwersmeer was nog aanwezig tot 13 november en op 17 november werd er eentje gevangen op vogelringstation Castricum. Ze vingen daar bovendien op 22 november ook nog hun vierde Bruine Boszanger van dit najaar. De Humes Bladkoning die op 8 november werd gemeld aan de rand van de duinen bij Noordwijk werd op 14 november teruggevonden en netjes gedocumenteerd. De Struikrietzanger op Texel is nog steeds honkvast. Het begint er haast op te lijken dat hij een poging gaat doen om hier te overwinteren. De Roze Spreeuw in Kollum (FR) was nog aanwezig tot tenminste 14 november en niet ver daarvandaan, in De Houtwiel (ook FR), werd er op 13 november ook een gezien. Op 19 november werd er nog een ontdekt in een tuin aan de rand van de stad Groningen, die daar nog steeds aanwezig is. Naast bekende plekken in Limburg werd er een groep van zes Grauwe Gorzen gezien bij Valthe (DR) op 17 november, gevolgd door een los exemplaar op 19 november. Op 24 november werd er een gevonden bij Waardhuizen (NB). Tot slot werd op VRS Schiermonnikoog een Dwerggors gevangen op de 15de.

Kuifleeuwerik Galerida cristata, Apeldoorn, 15 november 2019 (Will Schep)

Pallas' Boszanger Phylloscopus proregulus, VRS Castricum, 17 november 2019 (Leo Heemskerk)

Struikrietzanger Acrocephalus dumetorum, Texel, 16 november 2019 (Jacob Molenaar)

Roze Spreeuw Pastor roseus, Groningen, 22 november 2019 (Theo Bakker)

Nieuws uit de WP

Ook in de rest van het West-Palearctisch gebied wordt het nu duidelijk rustiger. We beginnen deze ronde eens ergens waar we normaal niet veel van horen: Turkije. Daar werd op 14 november het vijfde geval van Zwartkeellijster (Black-throated Thrush) ontdekt, een groep van maar liefst dertien exemplaren! Een dag later werd bij Kiev, Oekraïne, de achtste Groene Bijeneter (Blue-cheeked Bee-eater) voor het land ontdekt. Daar zit dus ook gewoon nog steeds beweging in. In Griekenland werd op dezelfde dag de eerste nationale Mangrovereiger (Striated Heron) gevonden en het eiland Faial scoorde die dag de 21ste Killdeerplevier (Killdeer) voor de Azoren. Op 16 november werd er ook een Killdeerplevier (Killdeer) ontdekt in Spanje, hun zevende. In Zwitserland werd die dag de tweede Humes Bladkoning (Hume’s Warbler) ooit gevonden door een in Zwitserland woonachtige Nederlandse vogelaar die vroeger de TOH onveilig maakte (Jan Bisschop). Op 18 november werd op St Mary’s (Scilly) de dertiende Heremietlijster (Hermit Thrush) voor Engeland ontdekt. Tot slot zag men in Spanje op 24 november een fraaie man Diadeemroodstaart (Moussier’s Redstart) in de stad Málaga.

A flock of 13 Black-throated Thrush, Turdus atrogularis at Hakkari Yüksekova by Emrah Kayhan - 5th record for Turkey pic.twitter.com/YJchsbPwhm

— Tarsiger (@TarsigerTeam) 14 november 2019

Killdeer, Charadrius vociferus photographed at Cabo de Peñas, Gozón, Asturias - 7th record for Spain pic.twitter.com/8rwKBcgaxJ

— Tarsiger (@TarsigerTeam) 17 november 2019

Another session with the hermit thrush! Doing it’s thing in the mid-afternoon sun ✌🏻☀️ #ScillyBirds pic.twitter.com/fqA7QN9f2C

— Scott Reid (@ScottReid_IoS) 22 november 2019

De glazen bol

Eind november en begin december zijn voor vogelaars eigenlijk een soort limbo, een niemandsland tussen werelden in, waar onze zielen doelloos in rondzweven. Bovendien is het weer de afgelopen tijd ook niet bepaald een bron van inspiratie geweest. Gelukkig kunnen we hoop putten uit de geschiedenis, die uitwijst dat zelfs in deze tijd van het jaar niets onmogelijk is. We zullen ons werkgebied dan wel enigszins moeten verleggen van de kust naar tactisch gelegen tuinen in woonwijken, waar in de afgelopen jaren toch een indrukwekkende lijst dwaalgasten in is ontdekt. Ik noem een Roodkeelnachtegaal, een Grijze Junco, een Baltimoretroepiaal… Als we het geluk aan onze zijde hebben vinden we dan misschien nog een goede soort om ons door de donkere dagen voor kerst heen te helpen. Zelf hoop ik op een Indigogors! ;)

Indigogors Passerina cyanea, Amsterdam, 16 maart 1989 (Arnold Meijer)

We willen alle waarnemers en fotografen hartelijk bedanken voor hun bijdrages aan dit verslag.
We would like to thank all observers and photographers for their contributions to this report.

Lonnie Bregman