Rare Birds of the Canary Islands. Eduardo Garcia-del-Rey &Francisco Javier Garcia Vargas, 2013. Lynx Edicions, Barcelona.ISBN 978-84-96553-91-0. Hardback, 328 pp. Prijs € 28,-.



Afgelopen juni verscheen dit boek, dat om meerdere redenen interessant is voor Dutch Birders. Om te beginnen zijn de Canarische Eilanden (terecht) een populaire bestemming onder vogelaars; er zijn meerdere (bijna-)endemische vogelsoorten te zien en de eilanden zijn relatief goedkoop en gemakkelijk te bereiken. Daarnaast zijn de verschijningspatronen van de zeldzaamheden die zich hier in de loop der jaren hebben laten vaststellen, hoewel niet meteen van toepassing op Nederland, tenminste interessant op West-Palearctisch (WP) niveau. Dat maakt het documenteren van deze soorten in de uithoeken van de WP, en het vastleggen ervan (zoals in dit boek) een nuttige exercitie. En daarin zijn de twee auteurs (beide geboren Canariërs, en er samen al meerdere decennia lang actief) erg goed geslaagd. Natuurlijk is van de Spaanse zeldzaamheden, inclusief de Canarische gevallen, al eerder een overzicht verschenen (Aves rares de Espaňa, de Juana 2006) maar om te beginnen is dat boek volledig in het Spaans geschreven en bovendien is die titel minder gedetailleerd.

Het onderhavige boek behandelt (tweetalig; Engels/Spaans, al hadden de Engelse teksten soms nog wel een extra redactieslag kunnen gebruiken) alle soorten die op de eilanden (en het bijbehorende deel van de Atlantische Oceaan) als dwaalgasten worden gezien, dus inclusief soorten die in de rest van Spanje niet zeldzaam zijn. Daarbij zijn een aantal soorten opgenomen die (nog) niet door de Spaanse dwaalgastencommissie (SEO-RC) zijn aanvaard, maar waarvan de auteurs de documentatie (in dit geval, met foto's) overtuigend achten. Dit leidt tot de beschrijving van het voorkomen van 169 soorten, over de afgelopen 30 jaren, en uitgesplitst per eiland. Dit deel wordt overigens voorafgegaan door een aantal interessante inleidende hoofdstukken, waarin o.a. de lokale 'birding scene', de 'hotspots' op de eilanden en de werking van SEO-RC worden behandeld, en waar wordt uitgelegd wat zeldzaam is in een Canarische context. In een volgend hoofdstuk worden de dwaalgasten van de Canarische Eilanden voor wat de herkomst betreft onderverdeeld in Afrikaanse, Amerikaanse, Europese, Aziatische en pelagische soorten (vaak afkomstig uit overig Macaronesië, behoudens o.a. Black-bellied Storm Petrel), en worden de patronen per herkomstgebied besproken. Dit is interessante stof en is het leuk om te zien dat Aziatische zeldzaamheden inderdaad vooral op de meest oostelijke eilanden worden ontdekt en Amerikaanse soorten met name op de westelijke eilanden. Wat die laatste groep betreft vallen de relatief grote aantallen nearctische eenden op die er zijn vastgesteld. Hieraan zijn vooral de vele aangelegde plassen en reservoirs debet.

Daarna volgen de (overigens summiere) soortteksten, die worden opgeleukt met vele (soms prachtige) foto's van vrijwel alle soorten, en verduidelijkt door middel van stippenkaarten van de afzonderlijke gevallen en histogrammen die het voorkomen in de tijd (per seizoen en door de jaren heen) visualiseren. Onder de dwaalgasten die er zijn opgedoken zijn er diverse die in de overige WP als extreem zeldzaam te boek staan, zoals beschreven in Haas 2012 (ook verschenen bij Lynx Edicions). Van sommigen is het voorkomen in de (Westelijke) Palearctis zelfs bijna exclusief voorbehouden aan de Canarische Eilanden. Voorbeelden hiervan zijn o.a. Dwarf Bittern, African Crake en Louisiana Waterthrush. Ook is het interessant om te zien dat sommige Oost-Palearctische soorten (die bij ons inmiddels tot de schaarse soorten moeten worden gerekend, zoals Bladkoning) steeds vaker overwinteren op de eilanden, zodat van enkele van deze soorten wellicht een populatie ontstaat met trekroutes die afwijken van de overige soortgenoten. Bij een nog betere dekking van de eilanden (alsmede ring- of zenderonderzoek) zou er op dat vlak waarschijnlijk nog meer bekend worden. En meer vogelaars zouden er ongetwijfeld ook (nog) meer zeldzaamheden ontdekken.

Na de eigenlijke soortteksten volgen nog twee bijlagen met 1) een overzicht van soorten die zeldzaam zijn op de eilanden maar niet in Spanje en waarvan de auteurs beargumenteren dat deze ook als dwaalgasten zouden moeten worden beschouwd, en 2) een lijst met gepubliceerde gevallen van dwaalgasten die door de schrijvers als niet-acceptabel worden beschouwd (want veelal niet gedocumenteerd/ingediend). Het geheel wordt afgesloten met een uitgebreide literatuurlijst.

Kortom, voor vogelaars die geïnteresseerd zijn in het voorkomen van vogels van de Atlantische/Canarische Eilanden, en/of in de wijdere WP, is dit boek van harte aan te bevelen.

Gert Ottens