Vorig jaar namen wij deel aan de eerste editie van het vogelbeschermingsevenement Champions of the Flyway, met als ludiek hoogtepunt een Big Day. We waren toen best succesvol (zie hier), maar dit jaar moest het beter en meer. Dat wil zeggen; we zouden voor een nieuwe titel gaan, meer soorten tijdens de Big Day, meer exposure en (bovenal) meer donaties en een hoger eindbedrag voor het goede doel.

Evenals in 2014 was zuidelijk Israël ook nu weer het strijdtoneel. Dat is omdat het initiatief vanuit de Israëlische BirdLife-partnerorganisatie SPNI afkomstig is, maar natuurlijk ook omdat Zuid-Israël in de WP (en de wereld?) nog steeds zonder gelijke is waar het gaat om het beleven van de voorjaarstrek. En net als vorig jaar was er weer een internationale competitie (15 teams uit negen landen) en een competitie voor de locals (16 teams); waar in totaal 132 vogelaars aan meededen.

Doel van het evenement is om aandacht en geld te vragen voor een vogelbeschermingsorganisatie in het Middellandse-Zeegebied, die daarmee een poging kan doen de bescherming van trekvogels aan te pakken. Dit jaar was het BirdLife Cyprus die als beneficiënt uit de bus kwam; elk jaar worden op dit eiland namelijk zo'n 2,5 miljoen (!) vogels (verdeeld over 152 soorten) illegaal gevangen (vooral met lijmstokken en mistnetten) om vervolgens te verdwijnen in lokaal (maar even illegaal) gerecht. Met dergelijk aantallen weggevangen vogels kan het bijna niet anders of het heeft een impact op de populaties van een aantal van deze soorten. BirdLife Cyprus wil daar op verschillende manieren iets aan doen; beïnvloeding van de politiek, inzetten op betere handhaving en voorlichting. En het was dit laatste, met name educatie van schoolkinderen, waarvoor de opbrengst van Champions of the Flyway 2015 (COTF15) zou worden ingezet.
Nobel als we zijn, wilden de Dutch Knights (zo genoemd omdat we vorig jaar de titel 'Knights of the Flyway' hadden gewonnen) daar natuurlijk graag weer een steen aan bijdragen. En omdat wij het speelveld inmiddels al redelijk goed kennen (met een gecombineerd aantal bezoeken van ca. 50), en door het succes van vorig jaar (toen ongeveer $ 60.000 werd opgehaald, o.a. voor BirdLife in Georgië), gingen wij er weer voor!

Om maximale exposure te krijgen begonnen we een speciale Dutch Knights-Facebookpagina (472 followers and counting!) en een eigen twitteraccount (@DutchKnights). Daarnaast hebben we een flink aantal bevriende (of bevriend veronderstelde) organisaties en bedrijven gevraagd om ons hierbij te ondersteunen. Die steun mocht van financiële aard zijn (graag zelfs!) , maar ook het ter beschikking stellen van hun netwerk aan ons. Dit zodat wij onze boodschap maximaal voor het voetlicht konden brengen. Al vrij gauw hadden we 10 van dergelijke 'team friends' binnengehengeld, en werden we in staat gesteld om het evenement in nieuwsbrieven, weblogs en tijdschriften naar voren te brengen. Veel van de team friends deden ook zelf vaak letterlijk een flinke duit in het zakje, en daarnaast hebben we van maar liefst 110 gulle gevers donaties binnengekregen (tien meer dan vorig jaar)! Leica Camera AG steunde ons door de zogenaamde conservation fee, een extra bijdrage per deelnemer aan het genoemde doel, op zich te nemen. Overigens betalen alle deelnemers hun eigen onkosten (vlucht en verblijf, huurauto's werden door een sponsordeal ter beschikking gesteld), dus alle opgehaalde donaties gaan rechtstreeks naar BirdLife Cyprus.

De grote dag zelf stond gepland voor 25 maart 2015, maar de meeste teams arriveerden rond 20 maart in Eilat om van daaruit de wijde omgeving (het speelveld besloeg grofweg de driehoek Eilat-Nizzana-zuidpunt Dode Zee) te scouten. Wij waren voornemens deels dezelfde strategie als vorig jaar te volgen en begonnen daarom met het verkennen van de noordwesthoek van het battle field, omdat we het gevoel hadden dat de sleutel voor het succes van de dag daar lag. Dat wil zeggen dat we vooral Nizzana, Yeruham, Sde Boker en Mitzpe Ramon uitvoerig wilden scouten. Vandaar gingen we vervolgens richting Eilat (met verschillende stopovers) om de volgende dagen nog eens de noordwesthoek te bezoeken, en de Arava vallei (incl. Eilat e.o.) te verkennen. Het toeval wilde dat enkele fervente Deception Tours-gangers - Rob Halff, Lennaert Steen & Hans Pohlmann en Kees de Vries die een BirdingBreaks reis begeleidde, - in dezelfde week zuidelijk Israël aan zouden doen, dus daar konden we ons voordeel mee doen (en zij natuurlijk met ons!). Helaas konden DT-coryfeeën Ferry Ossendorp en Leo Heemskerk er wegens omstandigheden niet bij zijn.


Landschap Ramon-krater, Israël, 22 maart 2015 (Marc Guyt)

Het scouten verliep voorspoedig en de contouren van een strategie en tijdsplanning begonnen zich langzaam af te tekenen. Zoals gezegd hielden we, op wat fine tuning na, ongeveer hetzelfde schema aan als in 2015.


Big Day Timing Map en impressies [klik voor vergroting]

En dus vertrokken we op 25 maart even na middernacht vanuit Eilat. Net als vorig jaar kregen we ook weer een cameraploeg toebedeeld, maar voor Yotvata hadden we die gelukkig al afgeschud. Alvorens voor het eerste licht in het noordelijk deel van het strijdtoneel te zijn, werden eerst nog een paar plekken rond Eilat bezocht; in de hoop op rallen, uilen en steltlopers. Eerstgenoemden lieten het nog afweten, maar o.a. Kwak, Nijlgans, Dunbekmeeuw en Stelkluut waren de eerste wapenfeiten. Wegrijdend uit Eilat kwam op een van grote wapens van de Champions of the Flyway - de COTF What's App-groep - het bericht binnen dat bij de zoutpannen bij het ringstation de Reuzenzwartkopmeeuw in het licht van de lantaarnpalen te zien was.. Hadden we nu toch maar een poging gedaan in het donker! De groeps whats app was een door Dutch Knights geïntroduceerde noviteit dit jaar en gedurende de dag kwamen welgeteld 341 berichten binnen van alle teams; van wat ze waar gezien hadden aan leuke waarnemingen. Zowel een zegen als een vloek voor de Big Day! Na wat plekken rond Eilat was het noordelijke circular field van Yotvata aan de beurt. Hadden we er vorig jaar nog Griel, Kerkuil en een nachtzwaluw spec., nu was het er akelig stil. Doorrijden dus maar.


Draaihals Jynx torquilla, Israël, 21 maart 2015 (Martijn Verdoes/Agami.nl)


Roodstuitzwaluw Cecropis daurica, Israël, 24 maart 2015 (Marc Guyt/Agami.nl)

Ondertussen begon zoals gezegd een niet aflatende stroom aan what's app-berichtjes: de meeste teams waren ook al op pad en deelden hun waarnemingen vrijelijk met iedereen (het is dan ook een vriendschappelijke wedstrijd). Tegen 4:30 uur kwamen we op onze eerste (en cruciale) plek aan: het meer bij Yeruham. Bij aankomst bleek dit al gelijk een hele goede zet te zijn: bij het uitstappen riep in het pikkedonker een IJsvogel en vloog een Graspieper over. Twee lastige Big Day soorten! Zodra het begon te schemeren werd de ene na de andere soort op onze lijst toegevoegd, waaronder verder in het zuiden lastige vogels als Ransuil, Syrische Bonte Specht, Smyrna-IJsvogel en Koolmees. Onverwacht waren er Woudaap, Snor en Klein Waterhoen. Ter plekke hoorden we van een Grote Karekiet en een Keep; de vruchteloze pogingen deze te zien te krijgen deden ons schema al gauw 20 minuten uitlopen ...

Niet getreurd, gewoon doorgaan: Nizzana en omgeving stonden namelijk op het programma. Met wat geluk kun je hier flink scoren. Bij aankomst op de plek hadden Kees en zijn groep de scopes al op de Kraagtrappen en Renvogels gericht. Meer dan een hit and run was deze ontmoeting dus niet, maar super van hen om even op ons te wachten! De gescoute Woestijnsteenuil (of is het Koekoekmiauw?) deed wat ie moest doen, maar de zelf gevonden Cyprustapuit van een paar dagen eerder was helaas niet thuis. Dat gold ook voor een melding van Bleke Rotsmussen en een Rode Rotslijster, maar een zelf gevonden Balkanvliegenvanger was een leuke bonus. Evenals de zingende Balkanbaardgrasmus die we kregen aangewezen door concurrerend team The Arctic Redpolls uit Finland. Ook stonden hier sewage ponds op het programma, stinkend goede plekken vaak. De gescoute Citroenkwik (toen een mannetje, nu een vrouwtje) en wat steltlopers lieten zich snel zien, terwijl een Dwergarend over kwam zeilen (vorig jaar niet door de meerderheid van het team gezien, toen dus niet telbaar). Op de weg terug maakten we trouwens nog leuke Schreeuwarend-trek mee, met de nodige Slangenarenden er tussen.

'Koekoekmiauw' (Woestijnsteenuil) Athene noctua lilith, Israël, 21 maart 2015 (Martijn Verdoes/Agami.nl)

Volgende stop: kibboets Sde Boker, voor nog meer 'Europese' soorten. Appelvink is geen makkelijke soort in het zuiden van Israël. Maar afgelopen winter werden recordaantallen vastgesteld en blijkbaar waren er wat blijven hangen: de soort was er al gauw in de tas. Verder hier Vink, maar een (gemelde) Sijs werd niet gevonden. Een leuke wadi met Grauwe Gorzen, Rouwtapuiten en (belangrijker nog) Kneuen, bleek op de dag zelf het toneel van schietende soldaten ... Om de boel niet op scherp te zetten kozen we eieren (maar dus geen Kneu) voor ons geld. Helaas zou een soortgelijk scenario ons later die dag nog eens opbreken, maar daarover later meer.

Want inmiddels waren we al aangekomen in de omgeving van het graf van Ben Gurion, en 'En Avdat. We besloten eerst de kloof in te rijden voor Havikarend, Aasgier, Vale Gier en Kauw. Eerstgenoemde lukte vrijwel meteen (maar op de plek van de eerder die dag gemelde Cyprustapuit vonden we alleen een Rouwtapuit ...), waardoor we besloten om de wandeling van 10 minuten voor de Kauwen te laten schieten en ons te richten op het uitkijkpunt bij het graf (ook goed voor Zwartstaart en Kleine Groene Bijeneter). Doordat een groep bewapende meisjes ons vroeg een foto van hen te maken, en wij hen vervolgens vroegen met hen op de foto te mogen, lieten we ogenschijnlijk kostbare tijd lopen. Maar dat leverde ons wel een waarneming op van een broedende Lannervalk. De locatie van het nest is een publiek geheim onder Israëlische vogelaars, maar toevallig kwam Gert een bekende tegen die ons het nest aanwees; op meer dan een kilometer afstand. Zonder de dames hadden we deze soort nooit op onze Big Day lijst gehad! Bovendien gooiden we de groepsfoto direct op de What's App - als we de gezichten van de andere deelnemers toch eens hadden kunnen zien toen ze de foto binnenkregen met als begeleidende tekst: 'The Dutch Knights always make time for their fans!' Zeker toen de organisatie direct reageerde met ' Focus Dutch Knights, focus!'


Havikarend Aquila fasciata, Israël, 22 maart 2015 (Martijn Verdoes/Agami.nl)

Na dit intermezzo direct door naar onze volgende bestemming: Mitzpe Ramon. Het parkje bij het voetbalveld en het voetbalveld zelf hadden we niet specifiek gescout, maar er kan altijd iets zitten. De ochruros-Zwarte Roodstaart die er al voor het zesde jaar heeft overwinterd was echter niet thuis, wel kwam er een Kraanvogel overgevlogen; een welkome bonus. Het uitkijkpunt over de Ramon Krater is altijd een goede plek voor Witkruintapuit. En die lukte vrijwel meteen. Daarom maar verder, de krater in. Hier hadden we een plekje voor Woestijnvink, maar in plaats daarvan zagen we er een Monnikstapuit. Kwamen we die vinken tijdens het scouten 'overal' tegen, en lukte die tapuit steeds maar niet, op de Big Day was het andersom. Martijn maakte in de tussentijd de score op en op de vraag hoeveel soorten Marc en Gert dachten dat we zouden zitten werden de getallen 80 en 85 genoemd. Dit bleken er echter al 120 te zijn!


Woestijnvink Bucanetes githagineus, Israël, 22 maart 2015 (Martijn Verdoes/Agami.nl)

Vol goede moed vervolgden we dus onze weg richting onze prime woestijnplek van de dag. Onderweg bereikten ons echter berichten dat de vlakte van HaMeishar toch off limits zou zijn, al was ons eerder verzekerd dat we er gewoon in konden. Tijdens de voorbereidingen waren we hier ook al weggestuurd, toch gingen we er dus van uit dat het op de dag zelf anders zou zijn. Maar helaas ... Het is een gevoelige site (in militair opzicht) en niemand mocht erin. Dit betekende dat soorten als Rosse Woestijnleeuwerik, Temminck's Strandleeuwerik en Woestijngrasmus erg lastig zouden worden. Deze soorten moesten in de Uvda Valley dan maar vallen, waar we al wisten dat Hans, Lennaert en Rob er zouden rondlopen. Daar aangekomen lukte Brilgrasmus gelukkig snel en ook kwam er een gewenste Steppearend over. Op aanwijzen lukte Rosse Woestijnleeuwerik (en twee Renvogels, maar die hadden we al) met wat moeite, maar de overige doelsoorten (waaronder ook Diksnavelleeuwerik en een Witbandleeuwerik die werd geclaimd waar we bij stonden) werkten helaas niet mee en de klok tikte door. Tijd is soorten!


Steppearend Aquila nipalensis met Steppebuizerds Buteo buteo vulpinus (Rob Halff), Reuzenzwartkopmeeuw Ichthyaetus ichthyaetus (Rob Halff), Arendbuizerd Buteo rufinus & Steppekiekendief Circus macrourus, Israël, maart 2015 (Martijn Verdoes/Agami.nl).

Op naar het volgende onderdeel van het programma. De akkertjes bij Ne'ot Smadar werden een paar dagen eerder bevolkt door flink wat goede soorten, maar de eerder aanwezige Kaspische en Aziatische Roodborsttapuit, Bruinkeel- en gewone Ortolanen en Boompieper speelden verstoppertje. De sewage ponds van deze kibboets waren goed voor Grote Gele Kwikstaart, maar vreemd genoeg was het adulte mannetje van een paar dagen eerder - op exact dezelfde plek - vervangen door een vrouwtje. Maar goed, binnen is binnen. Verder hier nog wat steltlopers maar niet veel bijzonders. De achterstand in ons schema, opgelopen in Yeruham en Nizzana, hadden we nog steeds niet ingehaald dus gauw weer verder, dit keer de Arava vallei in, naar de circular fields van Yotvata. Deze akkers en omgeving waren goed voor Aziatische Roodborsttapuit, Blauwe Kiekendief, Boeren-, Roodstuit- en Oeverzwaluw (geen Huiszwaluw!). Maar Bergkalander en Maskerduif lukten niet, en ook de Bonte Tapuit die er tot de vorige dag zat bleek te zijn vertrokken. Op dat moment werd een Zwarte Waaierstaart ontdekt bij de sewage ponds van Yotvata, en omdat we in de buurt waren toch maar even geprobeerd (Big Dag regel #1: nooit van je schema afwijken ... Al was dit onze alternatieve plek voor Citroenkwikstaart). Deze skulker had echter andere plannen en we gingen verder met lege handen, op onze enige Oostelijke Vale Spotvogel na (luttele minuten na ons vertrek werd de Zwarte Waaierstaart uiteraard gemeld via What's App).


Rüppells Grasmus Sylvia ruppeli, Israël, 20 maart 2015 (Martijn Verdoes/Agami.nl)

De tijd begon nu echt te dringen, maar we hadden nog een paar zeer soortenrijke sites te gaan. Allereerst de zoutpannen van K20 (iets ten noorden van Eilat). Hier begon de teller weer flink op te lopen met veel steltlopers (helaas zonder Breedbekstrandloper of Woestijnplevier) en eenden, met als bonus een Grauwe Franjepoot. Meteen door naar de sewage ponds van K19, waar Purperreiger en Aalscholver op ons wachtten en een Barbarijse Valk keihard langs kwam speren. Martijn 'Eagle Eye' Verdoes zag hier op kilometers afstand een groep grote meeuwen aan komen vliegen, waarvan er enkele een zwarte kop leken te hebben. En ja hoor, terwijl de vogels tergend langzaam dichterbij kwamen bleek het een groep Baltische Mantelmeeuwen en Heuglin's Meeuwen te zijn, met daartussen 6-7 Reuzenzwartkopmeeuwen (waaronder zeker twee adulte vogels in zomerkleed)! Terwijl deze groep over onze hoofden vloog, ging er een gejuich op onder de inmiddels gegroeide groep vogelaars. Rob Halff wist een paar prachtfoto's van deze fraaie meeuwen te maken. Dankzij de What's App wisten veel teams deze soort binnen te halen doordat ze de groep meeuwen ergens oppikten. Erg gaaf!

Maar er moest nog geraced worden en de North Beach van Eilat lonkte. De soorten waar het hier om gaat; o.a. Witoogmeeuw, Grote Stern, Visdief, Westelijke Rifreiger en Bonte IJsvogel vielen een voor een met als extraatje nog een Oeverloper. En we waren nog nooit zo blij met een Halsbandparkiet als de vogel die in de schemer over het strand vloog! Helaas wisten we de Temminck's Strandloper niet meer te vinden. In het laatste licht besloten we naar het International Birdwatching and Research Centre Eilat (IBRCE) te gaan. Op de dijkjes tussen de plassen hier konden we Pontische- en Armeense Meeuwen ontwaren en nog een groepjes Lachsterns.

Het was nu echt donker geworden, dus helaas konden we niet verder met daglicht! Zonde, want we hadden nog ruimte voor meer soorten op onze Big Day lijst. En in het donker waren de mogelijkheden voor nieuwe soorten zeer beperkt. Toch gingen we er voor - een Big Day duurt nu eenmaal 24 uur!
Maar eerst gingen we naar ons hotel om daar een welverdiende maaltijd naar binnen te schuiven, en om onderwijl de stand door te nemen. We bleken op dat moment 158 soorten te hebben gescoord, vijf meer dan vorig jaar! We dachten dat de winnaar sowieso meer dan 160 zou moeten hebben (vorig jaar was 169 het winnende aantal), dus met wat geluk zouden we dat nog halen.

Geen tijd om uit te buiken, op naar de laatste etappe. In kibboets Lotan aangekomen liet de (door andere teams wel waargenomen) Kerkuil zich echter niet zien of horen, en ook geen uilen of nachtzwaluwen bij de noordelijke circular field van Yotvata. Het zuidelijke circular field aldaar zag er bij daglicht goed uit voor Kwartel, maar juist die avond vond er een luidruchtig feestje plaats in de kibboets, dus dat ging hem niet worden ... 4 uur hard nachtvogelen en geen nieuwe soorten - gelukkig hadden we een zeer fraaie Desert Hedgehog in Lotan!
Moegestreden waren we om 10 minuten voor middernacht weer terug op de finishplaats: ons hotel. Na een heerlijk biertje leverden we onze lijst in, die meteen werd bekeken en beoordeeld. In tegenstelling tot sommige andere teams hoefden we geen (twijfelachtige) soorten in te leveren en dus bleef het aantal steken op het eerdergenoemde aantal. Nu eerst maar naar bed, de volgende ochtend stond een groepsfoto en de eindceremonie van het evenement op het programma.


Tristrams Spreeuw Onychognathus tristramii, Vale Woestijnvink Rhodospiza obsoleta, Zwartstaart Oenanthe melanura, Palestijnse Honingzuiger Cinnyris osea, Israël, maart 2015 (Martijn Verdoes/Agami.nl)

Na wat plichtplegingen, zoals toespraken van een hoge ambtenaar van het Israëlische Ministerie van Toerisme en vertegenwoordigers van BirdLife International, werden dan eindelijk de prijzen uitgereikt. Eerst was het de beurt aan de winnaars van de Israëlische competitie. Deze prijs ging naar een team van de Jerusalem Bird Observatory met maar liefst 179 soorten (een record voor zowel het evenement als voor Israël). Daarna kwamen de winnaars van de titel 'Champions of the Flyway' aan bod, dus het team met de meeste soorten van de internationale competitie. Met 168 soorten ging deze award naar de Cape May Bird Observatory American Dippers, allen superervaren bigdayers en dus weer een Amerikaans team als winnaars. Tweede plek ging naar The Arctic Redpolls uit Finland met één soort minder (!), gevolgd door twee teams die als gedeeld 3e eindigden. Hadden ze nu toch maar nog in de avond een poging gedaan voor een extra soorten op hun lijst. Wij eindigden uiteindelijk op de 4e positie. Alle teams samen zagen trouwens een cumulatief aantal van 235 soorten.

Hierna werden de winnaars van de 'Knights of the Flyway' (voor het team dat het meest hun best deed om waarnemingen te delen met de andere teams) bekend gemaakt, en in de Next Generation Birders vonden we meer dan waardige opvolgers. En tenslotte ging het nog om de titel van 'Guardians of the Flyway', de prijs voor het team die het grootste bedrag aan donaties wist binnen te slepen. Hier was het spannend, en tot aan het laatste moment lagen wij nek-aan-nek met twee andere teams, maar we bleken uiteindelijk £ 154 te kort te komen om deze beker mee naar huis te kunnen nemen. In totaal is er momenteel overigens zo'n $ 52.000 opgehaald voor BirdLife Cyprus!


Morele winnaars / De Big Day-auto voor volgend jaar is al gereserveerd - de Hummer van Hadoram ... (Morten Bentzon Hansen)

Overigens gingen we hierna nog even de Zwarte Waaierstaart 'doen' (wat nu natuurlijk wel lukte) en letterlijk de eerste zeven soorten van die ochtend waren nieuw ten opzichte van de Big Day, met o.a. Huiszwaluw, Keizerarend, Rotszwaluw, Roodkopklauwier en Grasmus ... Maar dat hoort er nu eenmaal bij en geheel in lijn met de rest van de week konden we er nu alleen maar om lachen. Als er een award zou zijn voor de 'Comedians of the Flyway', dan hadden we die met gemak gewonnen.

Al met al hebben we het in meerdere opzichten beter gedaan dan vorig jaar: meer soorten op de Big Day, een veel groter bedrag aan donaties opgehaald (te weten £ 4513,- / ca. $ 7.000), meer donaties en heel veel exposure en aandacht gegenereerd voor het doel van deze fondsenwerving. En het was superleuk om met zoveel mensen hetzelfde doel voor ogen te hebben en er voor te strijden, al was het ook wel pittig. Maximaal 4 uur per nacht geslapen en dat houden we blijkbaar een week lang vol ... Maar als we de kans krijgen zullen we volgend jaar zeker weer meedoen, en met de ervaringen van beide eerdere edities op zak, moet de titel 'Champions of the Flyway' dan een eitje zijn! En misschien dat een andere groep Nederlandse vogelaars dan ook de handschoen oppakt ...?

Hierbij graag nog even een dankwoord aan alle donateurs, de organisatoren van het evenement (speciale dank aan Jonathan Meyrav, Itai Shanni & Dan Alon), onze mensen in het veld (Rob Halff, Lennaert Steen & Hans Pohlmann, Kees de Vries en 'zijn' BirdingBreaks-groep) en natuurlijk onze Team Friends: Dutch Birding, Delta Safari, Roots Magazine, Focusing on Wildlife, Leica Sport Optics, BirdingBreaks, Birdwatching USA Magazine, Vogelbescherming Nederland, Veldshop.nl & Agami!

Sir Gert Ottens, Sir Marc Guyt en Sir Martijn Verdoes - 'the legendary Dutch Knights'