Het is meestal niet de meest opwindende maand, februari, maar soms is het anders! Een groot deel van de maand waaide of regende het te hard om leuk vogels te kunnen kijken, maar toch werd kookhitte bereikt op de grens in Prosper (BE) en Prosperpolder (NL) toen daar een Amerikaanse gors, de Zanggors, werd ontdekt, die druk op en neer pendelde tussen beide landen. Eerder deden alleen zeldzame meeuwen en een Dwergaalscholver dat. We blikken terug op februari 2022.

Hoogtepunten

Zanggors

Het is in het diepste van de winter: bloemen verwelken, schepen vergaan, maar met dat laatste valt het tegenwoordig wel mee… De schepen komen meestal gewoon aan, en een groot aantal daarvan in Antwerpen. Vlakbij Antwerpen moet de Zanggors hebben gedacht dat het verblijf op het schip nu wel lang genoeg geduurd had. Bij Doel landde de vogel aan, maar wanneer dat precies gebeurde, dat zal wel eeuwig een raadsel blijven. Terwijl de vogel aan het badderen was, op 14 februari, in een plasje op een straat in een rustig gehucht met de prachtige naam Prosper (naar de hertog die het liet inpolderen), juist over de grens in België, werd de Zanggors ineens ontdekt door een Vlaamse vogelteller. Toen was het wel een beetje voorbij met de rust. Omdat het bijzonder dicht bij de grens was, trok de vogel grote belangstelling van zowel Belgische en als Nederlandse vogelaars, en tot veler plezier was de vogel ook regelmatig aan beide zijden van de grens waar te nemen, lees bijvoorbeeld maar eens dit verhaal erop na. Omdat de Zanggors zowel in beide landen al eenmaal eerder was vastgesteld, zal de aanvaarding als wild niet op al te grote problemen stuiten, dunkt ons.

Zanggors Melospiza melodia, Prosperdorp (Zld), 14 februari (Eduard Sangster)

Purperkoet

De Purperkoet van Kinderdijk spande de boog van ‘ongeloofwaardige tamheid’ nog eens extra strak aan door met enige regelmaat tot op minder dan twee meter afstand te benaderen te zijn. Voor sommigen was dit een reden om de wildheid van de vogel te betwijfelen, maar voor anderen was het geen enkel probleem. Purperkoeten kunnen bijvoorbeeld in Portugal ook bijzonder tam zijn. Mocht een bezoek aan de vogel misschien als minder opwindend worden ervaren, dat gold zeker niet voor de levendige discussies aangaande de status - wild, ontsnapt, expres losgelaten - van de soort.

Purperkoet Porphyrio porphyrio, Alblasserdam (ZH), 22 februari (Dick Pruiksma)

Donkere materie

Er is veel in het universum dat niet verklaard kan worden. Donkere materie, de massa die het grootste aandeel heeft in het gewicht van het universum, maar waar nog geen enkel fysiek bewijs voor is, maakt daar deel van uit. Andere donkere materie werd gevonden tijdens een rondje in het donker met een warmtecamera in de buurt van Gouda. Het bleek te bestaan uit een Struikrietzanger, en daarmee was het de eerste zeldzaamheid die werd gevonden met een warmtecamera. Er is een aardig verhaal over gepubliceerd. Het was niet het eerste wintergeval van de Struikrietzanger, maar wel het eerste in februari.

Struikrietzanger Acrocephalus dumetorum, Gouda, 26 februari (Dirk van Doorn)

Dwergaalscholver en Provençaalse Grasmus

We schrijven over uit de vorige Terugblik: “Er zijn soorten die zo lang aanwezig blijven, dat hun zeldzaamheid als het ware verandert in vanzelfsprekendheid.” Voor wat betreft de Dwergaalscholver en Provençaalse Grasmus kunnen we daar niets aan toevoegen of afdoen. Beide hielden dapper stand op hun respectieve winterverblijven in Utrecht en Camperduin.

Dwergaalscholver Microcarbo pygmaeus, Utrecht, 28 februari (Frank van Groen)

Overzicht

Eenden en ganzen

In totaal werden deze maand, net als de vorige, circa 70 - 75 Witbuikrotganzen waargenomen, waarvan de enige grote groep, van 34, zich net als de rest van deze winter, bij Breskens (Zld) ophield. Van de circa 20-25 Zwarte Rotganzen die zich in Nederland ophielden, was er één anders dan anders: een vogel werd gezien in Waterland (NH). In de regio Amsterdam mag de vogel een zeldzaamheid worden genoemd.

Witbuikrotgans Branta hrota, Texel, 27 februari (Siem Dijsselbloem)

Kennelijk zijn Roodhalsganzen magnetisch: hoe later in winter en voorjaar, des te meer beginnen ze zich in groepjes op te houden, en wel vooral op de Waddeneilanden. Op Ameland bevonden zich er zes vlak bij elkaar, en er was een groepje van drie op Schiermonnikoog. De meeste andere vogels waren alleen of in groepjes van twee. Buiten de "vaste' Sneeuwgans bij Terwolde (Ovl), werden alleen Sneeuwganzen opgemerkt bij de Mieden bij Ee (Fr) van 7 tot 10 februari en op Schiermonnikoog op 27 februari. Er werden geen als wild aan te merken Ross' Ganzen gezien. De maximaal 31 Dwergganzen van het Oudeland van Strijen waren daar de hele maand nog aanwezig, maar de vogels van Camperduin (NH) en omgeving werden de hele maand niet meer doorgegeven. Aan latere waarnemingen te oordelen kunnen ze nog wel aanwezig zijn geweest. Er waren nog wel twee vogels te zien bij Stadskanaal (Gr), een bij Well (L) op 7 februari, een bij Amen (Dr) op 19 februari, en een bij Stevensweerd (L) op 27 februari. Een waarneming van 16 exemplaren bij Den Nul (Ovl) leverde geen vervolgwaarnemingen op. IJseenden waren weer dun gezaaid. Binnenlandwaarnemingen waren er uit Vlaardingen en Almere, maar verder waren de aantallen laag. De teller bleef steken op 25 - 30 vogels.Een wijfje Brilzee-eend werd op enige afstand gezien vanaf het strand bij Ouddorp op 26 februari. Vervolgwaarnemingen waren er jammer genoeg niet. De Brilzee-eend was met deze waarneming de enige Amerikaanse duikeend van februari; dat is op zich al heel opmerkelijk voor de laatste jaren. Er waren deze maand zelfs geen waarnemingen van niet-ontsnapte Kokardezaagbek of Buffelkopeend. Circa 14 Witoogeenden werden gemeld, waarvan ongeveer de helft de gehele maand aanwezig was.

Witoogeend Aythya nyroca, Schiedam, 28 februari (Ewout Oschmann)

Gelukkig hadden we nog wel een Amerikaanse zwemeend: Amerikaanse Smienten werden gezien bij het Haringvliet, tot aan de 26e, in de Aalkeet-Buitenpolder bij Vlaardingen op 19 februari, in de Groene Jonker bij Zevenhoven (ZH) vanaf de 27e, en op de 28e bij Schiedam (ZH).

Amerikaanse Smient Mareca americana, Schiedam, Vockestaert (ZH), 28 februari (Kjell Nilsen)

Andere watervogels en trappen en zo

Rond de 18 Europese Flamingo's waren aanwezig in de grote groep van meer dan 60 flamingo's bij Herkingen (ZH). De Purperkoet van Kinderdijk was de hele maand nog aanwezig. De grootste problemen betroffen niet de soort, maar de naam van de soort: is het nu een Purperkoet, of zou het beter een Purperhoen zijn? De vogel zelf kon het waarschijnlijk allemaal niet zoveel schelen - die spreekt natuurlijk geen Nederlands. Inmiddels was de vogel wel op afstand de tamste dwaalgast ooit geworden, of misschien wel niet op afstand, maar het omgekeerde daarvan: van dichtbij.

Purperkoet Porphyrio porphyrio, Alblasserdam (ZH), 22 februari (Kees Bode)

De trouwe gezenderde Grote Trap bleef de hele maand nog aanwezig in Polder Groene Strand bij Workum in Friesland. Buiten de IJsduiker bij Kortenhoef, de enige in het binnenland, was ook de Brouwersdam het vermelden waard: daar zaten er maar liefst vijf op 26 februari. Waarschijnlijk door het slechte weer werd er geen enkele fatsoenlijke foto van de soort gepubliceerd. Op 1 maart waren er al meer waarnemingen van Koereigers dan in heel 2019. Het is nu al vrijwel zeker dat de aantallen over 2022 de hoogste ooit zullen zijn. Voor hen die er tot nu toe omheen zijn gemanoeuvreerd: de soort werd in februari 2022 in 53 blokken waargenomen. Drie jaar geleden waren dat in februari maar 11 blokken, en vijf jaar geleden was het er slechts één. Ze zaten vrijwel allemaal weer in de "cattle egret belt", de 30 km brede baan juist ten noorden van de lijn Goes - Groningen. De Dwergaalscholver was als echte veteraan de gehele maand aanwezig op zijn vaste plek op de plas bij Laagraven in Utrecht. Langzaamaan begon de vogel zijn vertrouwde zomerkleed met bruine nek te krijgen.

Echte zeevogels

Pakken we er eens een vogelboek bij, dan zien we dat de Rosse Franjepoot geacht wordt te overwinteren op de oceanen voor de westkust van Afrika en Noord- en Zuid-Amerika. Dat is wel wat anders dan de Driemanspolder bij Zoetermeer! De eigenwijze vogel die dit gebied had opgezocht bleef de hele maand onverstoorbaar op zijn plek. Daarbuiten werd er alleen aan het begin van de maand tot aan 12 februari een gezien in IJmuiden, en een of twee aan de noordkust van het Friese vasteland vanaf 23 februari. Bij Texel werd nog een fraaie levende Papegaaiduiker gefotografeerd. De Zwarte Zeekoet van de haven van Oudeschild op Texel werd de gehele maand nog gezien, maar de vogel van de Mokbaai en omgeving was wat lastiger. Na 13 februari werd de vogel weer gezien vanaf 22 februari. Een derde-kalenderjaar Kleine Burgemeester hield er een flink territorium op na: niet alleen de binnenstad van Leiden was zijn thuis voor deze winter, maar de vogel bezocht ook regelmatig de stranden van Wassenaar, Katwijk aan Zee en Noordwijk aan Zee. Op 2 februari werd een mooie adult gefotografeerd aan het strand in Noordwijk (ZH), en op 22 februari was ook een tweede-kalenderjaar vogel aanwezig op het strand van Wassenaar. Bij IJmuiden was vanaf 19 februari langdurig een tweede-kalenderjaar aanwezig, en werd op 19 februari ook nog een vierdejaars exemplaar gezien. Ook de Kumliens Meeuw van Julianadorp, “de schrik der dreumesen” was de gehele periode nog aanwezig.

Kleine Burgemeester Larus glaucoides , IJmuiden, 25 februari (Rutger Rotscheid)

Kleine Burgemeester Larus glaucoides, Noordwijk, 2 februari (Arie Kolders)

Grote Burgemeesters waren in niet al te groten getale present in het land. De vogel van Vlissingen zat er de gehele maand, en verder werden er nog zo'n 15 à 20 gezien, met een vogel bij Meppel wel als opmerkelijkste. De andere vogels waren allemaal aan de kust, op één vogel in de haven van Rotterdam na.

Grote Burgemeester Larus hyperboreus, Meppel, 22 februari (Eric Menkveld)

Roofvogels

De Oostelijke of minder Oostelijke Zwarte Wouw van de Korendijkse Slikken moest het weer een maand doen met zeer weinig belangstelling. Ruigpootbuizerds hadden niet veel zin om erg zuidelijk te vliegen. Ze werden gezien in 31 blokken, waarvan slechts drie ten zuiden van Utrecht. De vogel in het Verdronken Land van Saeftinghe was de opmerkelijkste.

Oostelijke Zwarte x Zwarte Wouw Milvus lineatus x migrans, Korendijksche Slikken (ZH), 14 februari (Ad van Benten)

Ruigpootbuizerd Buteo lagopus, Ferwert (Fr), 26 februari (Anton de Koning)

Zangvogels en de rest

Vier Bonte Kraaien slechts fleurden het Nederlandse winterlandschap op. Op Texel, Schiermonnikoog, bij Cadzand (Zld) en Lith (NB), en natuurlijk de bejaarde in en rond Berkheide bij Katwijk aan Zee (ZH). De liefde voor de Pallas' Boszanger, dat is wat de échte vogelaar onderscheid van de liefhebber! Voor velen blijft het een van de mooiste vogels die je kunt zien, en daarom is het altijd geweldig als ze in Nederland overwinteren. Tot 2 februari was een vogel aanwezig bij Groede (Zld) en van 26 februari tot in maart was een vogel aanwezig in de Merenwijk in Leiden.

Pallas’ Boszanger Phylloscopus proregulus, Leiden, 26 februari (Gertjan van der Kooij)

Een stuk minder fraai, maar toch ook altijd een bezoekje waard, dat is de Humes Bladkoning. Daar waren er nog een aantal van aanwezig in het land; in Wageningen, Zwolle, Westerschouwen (ZL) en Lelystad waren de hele maand vogels te horen en met enige moeite ook te zien. Bruine Boszangers waren nog te vinden in het Alblasserbos, in de Braakman en in Zwolle. De vogel van Oegstgeest en Warmond werd daar tot 12 februari gezien. Mogelijke Humes Braamsluipers werden de gehele maand gezien in Overveen (NH), van 10 tot 26 februari in Dordrecht, en op 2 februari op vakantiepark de Krim op Texel.

Humes Bladkoning Phylloscopus humei, Zwolle, 6 februari (Eric Menkveld)

Bruine Boszanger Phylloscopus fuscatus, Alblasserbos (ZH), 12 februari (Herman van den Brand)

De Provençaalse Grasmus van de Hondsbossche Zeewering, de Harry Houdini van de Nederlandse vogelwereld, de koning van de verdwijntruc, was tot het einde van februari in totaal 54 van de 121 dagen na zijn ontdekking te zien geweest. Twee keer was de vogel 24 dagen "afwezig", en ook in februari werd de vogel op 12 achtereenvolgende dagen niet doorgegeven, om uiteindelijk toch weer tevoorschijn te komen.

Provençaalse Grasmus Sylvia undata, Hondsbossche Zeewering (NH), 2 februari (Sven Valkenburg)

In Zeeuws-Vlaanderen waren de hele maand enige Graszangers te zien. Dat is niet zo verbazend voor een soort die wel standvogel mag heten. Tot drie vogels werden waargenomen op het Verdronken Land van Saeftinghe, één bij Nieuwvliet-Bad aan het begin van de maand, twee vogels waren aan het eind van de maand te zien bij Breskens, één bij Emmadorp op 26 februari, en één bij de Braakman bij Terneuzen vanaf 23 februari. De Waterspreeuw van de Vliet bij Leiden en Voorschoten werd op 2 februari voor het laatst gezien. De enige andere vogel die werd gemeld, bevond zich in Haren (Gr) op 25 februari. Een Grote Pieper was de gehele maand aanwezig bij het Veerse Meer. Daarbuiten waren er nog meldingen bij Kerkwerve (Zld) op 23 februari en in de Carel Coenraadpolder (Gr) op 28 februari. Het tweede geval van de Zanggors voor België én Nederland was wel de verrassing van de maand. Enige hulp van de scheepvaart lijkt niet ondenkbaar bij dit geval, vlakbij Doel (B).

Zanggors Melospiza melodia, Prosperdorp (Zld), 19 februari (Joachim Pintens)

De Zanggors komt met zijn grensoverschrijdende gedrag in het rijtje van de eerste Franklins Meeuw van beide landen, in Wuustwezel (B) en Zundert (NL) in juni en juli 1987, de tweede Ringsnavelmeeuw voor beide landen op vrijwel dezelfde plek op 18 en 19 april 1992, de vierde Dwergaalscholver voor Nederland die ook de tweede voor België was, in maart 2003, de eerste Audouins Meeuw van België (Stokkem en Herstal) die de tweede van Nederland (Maastricht) was, op 13 april 2008, de Kuhls Pijlstormvogel langs ongeveer de hele Nederlandse en Belgische kust op 25 en 26 oktober 2018, de eerste veldwaarneming voor beide landen, en nog een Ringsnavelmeeuw bij Stevensweert (NL) en Maaseik (B) in 2012, en - dezelfde vogel - op de Oosterschelde (Zld, NL) en bij Antwerpen (B) in 2021 en 2022.

Ringsnavelmeeuw Larus delawarensis, Rumst (BE), 19 februari (Sven Valkenburg)

Buiten de min of meer bekende overwinteraars in Zeeuws-Vlaanderen en in Limburg, werden er slechts enkele Grauwe Gorzen waargenomen; negen bij het Bargerveen (Dr), op 5 februari, en een bij Ferwert plus twee bij Holwerd in Friesland op 21 februari. Een tegenwoordig als wintergast in zeer klein aantal te classificeren soort sluit de rij af: Dwerggorzen werden nog gezien op Schiermonnikoog gedurende de hele maand, bij Pijnacker (ZH) op 7 februari, en op de Hoog Buurlosche Heide (Gld) op 8 februari, bij Barneveld (Gld) tot 17 februari, bij Noordwijk (ZH) bijna de gehele maand, namelijk tot 25 februari, en tenslotte bij Tongeren (Gld) op 19 februari.

Dwerggors Emberiza pusilla, Barneveld (Gld), 6 februari (Marcel Pomp)

Nieuws van de WP

Er is hoop voor de toekomst: op 2 februari werd een Indische Kievit gezien in Israël. In een rechte lijn - daar staat de soort om bekend, denk aan het eerste geval van Nederland; de vogel vloog in één streep van Kroatië via België naar Texel… - nog ongeveer 3.200 km te gaan! Meer hoop: een Bergkalanderleeuwerik, de soort die vorig jaar op het verkeerde Waddeneiland was neergestreken, werd gefotografeerd bij Leżajsk in Polen op 10 februari. Het kan dus weer! Een eerste-winter Witkopeend in Denemarken was de eerste voor dat land op 13 februari, en was dezelfde als die in Duitsland eerder dit jaar. In Nederland zitten ze niet meer zo vaak tussen de Rosse Stekelstaarten. Op dezelfde dag werd een Amerikaanse Zilvermeeuw gefotografeerd in Frankrijk. Een Geoorde Aalscholver, de vierde van Ierland, was aanwezig bij Doon Lough op 18 februari. Een Witstaartkievit werd waargenomen in de Ebrodelta in Spanje op 20 februari. Een Canadese Kraanvogel werd gezien in Freyenstein, Brandenburg op 23 februari. Het was naar aan te nemen valt dezelfde vogel als die vorig jaar in Zweden en Noorwegen werd waargenomen. Allemaal gevallen die aangeven dat zelfs in de winter het zoeken naar het onmogelijke heel goed mogelijk is…!

De glazen bol

Wat gaat er gebeuren…? Als we dat wisten, bestond deze website niet! We kunnen dus alleen maar hopen op gave soorten. Jammer genoeg is maart daar niet de beste maand voor, maar toch is zelfs in maart bijna alles mogelijk! Wie weet zien we wel een Havikarend langdurig in Nederland huishouden! De zee-eenden uit Amerika kunnen we voorlopig wel weer vergeten, maar met het zand uit de Sahara kunnen de gekste soorten meekomen. We wensen iedereen weer veel succes met het zoeken naar het ondenkbare en onverwachte, en we wensen daar iedereen weer heel veel plezier bij...!

Havikarend Aquila fasciata, Texel, 24 april 2020 (Jeroen de Bruijn)

We willen alle waarnemers en fotografen hartelijk bedanken voor hun bijdrages aan dit verslag.
We would like to thank all observers and photographers for their contributions to this report.

Wim Wiegant