Pluspunten 
+ Zeer lichtsterk
+ Fantastische beeldkwaliteit
Minpunten 
- Zwaar
- Geringe scherptediepte met BTX-oculair

In onderstaande review worden de veldervaringen met de nieuwste objectieflens van Swarovski met jullie gedeeld: de 115 mm. Deze scoop, in combinatie met BTX oculair, heb ik gedurende een maand mogen gebruiken voor het schrijven van deze review. Deze review is geschreven vanuit het oogpunt en ervaring als vogelaar, exacte technische specificaties zijn hier terug te lezen.

In oktober 2020 bracht Swarovski ‘out of the blue’ een nieuwe objectieflens op de markt, namelijk de 115mm. Dit model komt in navolging van de in 2012 ingezette lijn met de 65, 85 en 95 mm. De 115 mm is momenteel de grootste en meest lichtsterke scoop op de markt, met 40% meer lichtopbrengst dan het model eronder, de 95 mm. Zelf bezit ik de 95 mm en daarmee heb ik de 115 mm regelmatig vergeleken. Want de hamvraag is: voegt nog meer lichtsterkte daadwerkelijk iets toe en weegt het (letterlijk!) op tegen het extra gewicht?

Looks en handling
Om een beetje ‘feeling’ te krijgen met deze telescoop toch even wat cijfertjes. In onderstaand overzicht onder andere het gewicht en lengte van de vier (65, 85, 95 en 115 mm) objectieflenzen. Hierbij valt op dat de 115 mm slechts 1,3 cm langer is dan de 95 mm en 760 gram zwaarder. Een 115 mm lens geeft echter wel een geheel andere verhouding en daarmee aangezicht dan de andere modellen.

Het zwaartepunt van het gewicht ligt nu iets meer vooraan de scoop in plaats van verdeeld over de gehele lengte. Dit heeft als gevolg dat de scoop iets de neiging heeft naar voren te leunen wanneer de draaiknop van het statief te ver wordt losgedraaid, dit is even wennen. De behuizing van de telescoop is van de groenzwarte kunststof die ook op de eerdere modellen is toegepast. Door het ruwe oppervlak voorziet deze in veel grip. Het zoombereik van deze objectieflens is afhankelijk van het type oculair dat er gebruikt wordt, in dit geval een BTX met een vaste vergroting van 35 keer. De voet van de scoop is gemaakt van aluminium en geeft veel stabiliteit aan het geheel wanneer dat bevestigd is op het statief.

Objectieflens 115 mm en 95 mm naast elkaar

De lens aan de voorzijde van de scoop is voorzien van een multicoating die ervoor zorgt dat geen licht reflecteert waardoor er licht- en kleurverlies zou optreden. Tevens is deze coating waterafstotend waardoor deze scoop ook gedurende slechte weersomstandigheden scherp en helder blijft.

Veldtest
Om meteen de proef op de som te nemen, heb ik in de avond een Oehoe bezocht die regelmatig zingt bovenop een elektriciteitsmast. De ultieme lichtsterktetest; het mannetje van dit paartje zat op een afstand van ca. 200 meter te zingen in de top van de mast. Ondanks de afstand en het feit dat het aardedonker was, waren met de 115 mm telescoop tinten bruin te zien en het contrasterende wit van de keelveren. Met de ernaast opgesteld 95 mm waren er geen kleuren te ontwaren op deze afstand. Kanttekening bij onderstaande digiscoop is dat een BTX-oculair het licht verdeelt over beide ogen, waardoor een digiscoop donkerder uitvalt dan met een ATX/STX-monoculair.

Digiscoop ATX 115, Oehoe Bubo Bubo

De volgende ochtend was het tijd om de scoop eens grondig overdag testen. Het werd een dagje regio-vogelen in de omgeving van Arnhem, beginnende bij Park Lingezege. Om bij het beste punt te komen moet je eerst een stukje van ongeveer een kilometer lopen. Dus, scoop op de schouder en onderweg regelmatig stoppen voor groepjes ganzen en lijsters. Eenmaal bij het overzichtspunt aangekomen is de 760 gram extra toch voelbaar aan je schouder. Een scooppack en carbonstatief zijn eigenlijk wel een must, wil je meer dan een kilometer lopen met deze scoop. De zon staat nog laag en een scala aan eenden en meeuwen presenteert zich. Bij lichtsterkte denk je al snel aan donkere of grauwe momenten waarbij deze scoop echt zal excelleren. Echter, het verschil blijkt ook overdag absoluut zichtbaar. De kleuren en de scherpte van de vogels zijn werkelijk fantastisch en boven verwachting goed. Van rand tot rand zijn de vogels scherp en contrastrijk. Dit overtreft zeker weten de verwachtingen en het verschil in kleuren en helderheid met de 95 mm is bijna verbluffend te noemen.

Na een bezoek aan Park Lingezege begint het toch te kriebelen om naar een niet nader te noemen lijster met zwarte keel af te reizen in Utrecht. De vogel is zeer mobiel waardoor er veel met de scoop heen-en-weer moet worden lopen om de vogel te zien. Het is grauw en bewolkt weer geworden en nu komt de 115 mm-scoop pas echt tot zijn recht. De vogel zit bovenin een boomkroon, met de verrekijker alleen een silhouet, met de scoop zijn een contrastrijke keel, gele snavelbasis en grijze mantelkleur zichtbaar. Fraai! De dag wordt afgesloten met ganzen en watervogels in polder Arkenheem.

Het weekend erna is het tijd voor een klassiek rondje Zuid-Limburg met de gebruikelijke zeldzame vogelsoorten zoals Oehoe, Grauwe Gorzen etc. Het is een heldere windstille dag en de Grauwe Gorzen laten zich fraai zien op een meter of tachtig. Er is echter één smetje dat hierbij stoort; de scoop lijkt een vrij extreme scherptediepte te hebben. Wanneer je één gors scherp ziet, is een vogel die enkele meters ervoor of erachter zit totaal onscherp. Bij tellen of scannen van een landschap met de telescoop kan dit tot eindeloos draaien aan het scherpstelwiel leiden. Bij navraag aan Swarovski blijkt dat de oorzaak hiervan niet bij de lens, maar bij het BTX oculair ligt.

Het volgende weekend is het wederom tijd voor een klassiek rondje, dit keer Zeeland. De dag begint in de Sloehaven nabij Vlissingen, waar zich al tijdje zowel een IJsduiker, Rosse Franjepoot, Kuifaalscholver, als een Witbuikrotgans ophouden. Via de Zandvoortweg, West- en Oostkapelle, wordt besloten het Veerse Meer over te slaan (één dag later werd hier een Kortbekzeekoet ontdekt …) en direct naar de Brouwersdam door te rijden. Hier kon de scoop eens goed getest worden op grote afstand. Een vlakke zee, goed licht en volop vogels; top! Er waren op dat moment veel duikers op grote afstand aanwezig. Eén ervan was afwijkend en had een iets grijzere kop dan de omliggende Roodkeelduikers. Ook de stand van de snavel en de kleur van de rug deed vermoeden dat dit geen Roodkeelduiker was. IJsduiker viel alleen al op basis van formaat snel af. Na een tijdje kijken is er behoefte aan inzoomen, iets dat niet mogelijk is bij een BTX-oculair en de ATX95 wordt erbij gepakt. Nu valt wederom het verschil in lichtsterkte enorm op en door in te zoomen verlies je veel licht met de ATX95. De 115 mm blijkt dusdanig lichtsterk en helder, dat met de standaard vergroting van de BTX bijna evenveel details zichtbaar zijn als met de ATX 95 met 70x zoom. Uiteindelijk laat de duiker een opvallende dijvlek zien en is de determinatie als Parelduiker rond. Leuke soort!

Prijs
Swarovski zit wat betreft verrekijkers en telescopen in het hoogste segment op de markt. Dit is niet alleen terug te zien aan de kwaliteit, maar ook aan het prijskaartje. De 115 mm objectieflens los kost een slordige €2700,00. Voor een combinatie, bijvoorbeeld met een ATX-oculair, betaal je €5130,00. In vergelijk met de andere modellen in deze lijn: 65 mm €3190,00; 85 mm €3860,00 en 95 mm €4270,00 zijn de verschillen fors te noemen. Er zijn momenteel geen telescopen op de markt van andere merken met een zelfde of vergelijkbare lensdiameter.

Conclusie
Swarovski heeft de techniek nog verder weten te verfijnen. Het verschil tussen de 95 mm en de 115 mm is gewoonweg fantastisch en boven verwachting goed. Niet alleen bij extreme lichtomstandigheden blijven kleur, helderheid en scherpte erg goed. Ook overdag zijn de kleuren nog mooier, helderder en contrastrijker dan in eerste instantie werd verwacht.

Er zijn echter ook een aantal minpuntjes te benoemen. Door de grote lensopening aan de voorzijde is de verhouding een beetje zoekgeraakt, waardoor de scoop nogal lomp aanvoelt. Dan het gewicht; deze scoop is zwaar en wanneer je een stuk moet lopen is een lichter model scoop absoluut aan te raden. Voor (zee)trektellen of andere statische vormen van vogelen kan dit echter wel een heel prettige telescoop zijn. Bijvoorbeeld bij het aflezen van een metalen ring of determinatie van een duiker of grote afstand. Dan het antwoord op de hamvraag of de extra lichtsterkte opweegt tegen het extra gewicht. Dat hangt ervan af waarvoor je de scoop wilt gebruiken. Het verschil in kleur en helderheid met een ATX95 is groot, maar persoonlijk vind ik het niet opwegen tegen het nadeel van het extra gewicht. Ik weet niet wat de ontwikkeling van telescopen ons in de toekomst gaat brengen, maar een objectieflens van vergelijkbare kwaliteit als de 115 mm lijkt nu en in de nabije toekomst niet waarschijnlijk.

Guus Jenniskens