All the birds of the World. Josep del Hoyo, 2020. ISBN 978-841-67283-74. Lynx Edicions, Barcelona. Harde kaft, 968 pp. Prijs: € 75.

Lynx Edicions is een Spaanse uitgeverij die bekendheid heeft vergaard met het publiceren van Handbook of the Birds of the World - het eerste literaire werk dat alle vogelsoorten van de wereld behandelde. Later volgde Illustrated Checklist of the Birds of the World, waarbij het aantal boeken was teruggebracht van zestien naar twee. Nu hebben ze een nieuwe editie gepubliceerd. Het heet All the Birds of the World en net als de vorige twee series behandelt het alle vogels van de wereld, maar in tegenstelling tot zijn voorgangers zijn al deze soorten nu voor het eerst gebundeld in één boek. Dat is niet alleen heel praktisch, maar je ziet het ook terug in de prijs. Terwijl zijn voorgangers voor astronomische bedragen te koop zijn, heeft dit boek een zeer schappelijke prijs van rond de €75.

Op het eerste gezicht maakt het boek direct al indruk door de spectaculaire kaft waarop de enorme kop van een Apenarend je recht in de ogen aankijkt. Als je het vervolgens openslaat wordt deze indruk alleen nog maar versterkt. Elke pagina staat bomvol met de mooiste soorten. Je weet haast niet waar je moet kijken. De illustraties en verspreidingskaarten zijn overgenomen van de vorige checklist en zijn van zeer hoge kwaliteit. Als mannetjes en vrouwtjes er verschillend uitzien zijn beide afgebeeld. Hetzelfde geldt voor veel ondersoorten. Plaatjes die op dezelfde pagina staan zijn in verhouding getekend. Dit leidt soms wel tot enige vertekening, omdat hierdoor de verhoudingen tussen verschillende pagina's juist erg uiteen kunnen lopen. De schattige Heart-spotted Woodpecker lijkt in eerste instantie bijvoorbeeld veel groter dan de reusachtige Magellanic Woodpecker. Maar goed, je kunt ook niet alles hebben. De verspreidingskaarten zijn indien mogelijk ingezoomd op de plek waar de soort voorkomt, zodat het voorkomen in detail zichtbaar is. Als het nodig was zijn er vervolgens lettercodes in de landen op de kaart geplaatst, zodat vrijwel altijd direct duidelijk is naar welk deel van de wereld je zit te kijken. Het wordt ook aangegeven als de soort een endeem voor één land is - iets wat in de vorige checklist niet gebeurde. Het enige minpuntje dat ik kon ontdekken is dat de gele kleur die gebruikt wordt voor een broedgebied soms lastig te zien is. Vanzelfsprekend laat het bundelen van 11.524 soorten in één boek geen ruimte over voor uitgebreide beschrijvingen, maar elke soort is wel voorzien van enige algemene informatie zoals het aantal ondersoorten, het formaat en de conservatiestatus bij het IUCN. Ook staat de hoogte waarop de soort voorkomt erbij en vaak een korte beschrijving van de verspreiding. Nieuw in dit boek is dat alle soorten voorzien zijn van een aankruisvakje, eigenlijk vreemd dat deze ontbrak in de vorige checklist.

Het meest in het oog springende pluspunt van deze nieuwe publicatie ten opzichte van zijn voorgangers is dat het niet één taxonomie volgt. In plaats daarvan zijn alle vier de grote wereldlijsten die in de wereld worden gehanteerd vertegenwoordigd: HBW, Clements, IOC en Howard and Moore. In het begin van het boek wordt uitgebreid stilgestaan bij de verschillen tussen deze vier wereldlijsten, waaronder het aantal unieke splits en lumps dat ze ten opzichte van elkaar bevatten en hoe de lijsten tot stand komen. Elk taxon dat door minimaal één van deze instanties als soort wordt erkend is in het boek opgenomen. De status die het taxon bij de verschillende lijsten heeft wordt weergegeven in een bolletje dat bestaat uit vier vlakken, waarbij de kleur van elk vlak de status bij de bijbehorende taxonomie weergeeft. Als het bolletje rechtsonder rood is gekleurd wordt het taxon bijvoorbeeld bij het IOC als een aparte soort beschouwd, en als het deel rechtsboven roze is wordt het als ondersoort gezien door Clements. Als je deze code even uit je hoofd leert, kun je dus in één oogopslag zien wat de soortstatus is bij de taxonomie die jij interessant vindt. De onoverzichtelijke warboel die het bestaan van de verschillende lijsten veroorzaakt is hiermee een heel stuk overzichtelijker geworden. Er zitten echter wel nog wat haken en ogen aan dit systeem, want bij een aantal soorten gaat het hierdoor juist mis. De Javan Oriole bijvoorbeeld, wordt op drie van de vier wereldlijsten gezien als ondersoort van de Black-and-Crimson Oriole en alleen door HBW zelf als aparte soort beschouwd. Volgens de bolletjes wordt echter de Javan Oriole door alle lijsten erkend en de Black-and-Crimson slechts door één. Dit soort dingen komt wel vaker voor en is dus erg verwarrend. Het is ook meteen het grootste probleem van het boek.

Een andere feature die handig is, zijn de QR-codes die bij elke soort zijn geplaatst. Om daar gebruik van te maken moet je wel eerst een app op je mobiel downloaden die zulke codes kan scannen, maar als je dat hebt gedaan stuurt deze je na even wachten zo door naar de pagina van de betreffende soort op eBird. Daar vind je vervolgens alles wat je zou willen hebben, zoals een beschrijving, foto’s, geluiden en meestal een heleboel waarnemingen. Hiermee kan het gebrek aan informatie in het boek zelf worden aangevuld. Een andere leuke toevoeging is de appendix waarin alle soorten die na het jaar 1500 zijn uitgestorven zijn opgenomen.

Het is echt een ontzettend mooi boek. Het is natuurlijk geweldig dat je alle soorten van de wereld zomaar bij elkaar voor je neus hebt liggen. Het is ook heel gaaf dat je alle leden van een familie bij elkaar hebt staan, en dat je de gehele verspreiding van soorten kunt zien in plaats van slechts een deel zoals in veldgidsen. En voor het eerst is zo’n overzicht van alle vogelsoorten van de wereld in fysieke vorm ook daadwerkelijk betaalbaar. Door het opnemen van alle vier de wereldwijd gebruikte taxonomieën weet je zeker dat elke soort erin staat en is het boek voor iedere vogelaar ter wereld relevant. Door het ontbreken van tekstuele toelichtingen is het praktische nut van het boek enigszins beperkt, maar door het toevoegen van de QR-codes is geprobeerd om dit aan te vullen. Maar uiteindelijk is dit boek toch vooral geschikt om eindeloos in weg te dromen. Zodra je het openslaat zul je het bijna niet meer dicht kunnen doen en ben je in gedachten al snel je komende tien reizen aan het plannen. Of je nu terechtkomt op de pagina van de Golden Parakeet of van de Spotted Pardalote, je krijgt gelijk zin om ze allemaal te gaan zoeken. Mocht je al in het bezit zijn van de Illustrated Checklist of the Birds of the World, dan zal dit nieuwe werk waarschijnlijk niet veel toevoegen. Maar zo niet, dan is het wat men noemt een ‘onmisbare toevoeging aan de boekenkast’ en een prachtig naslagwerk. Volgens de schrijvers is het belangrijkste doel van het boek om een breed publiek te inspireren en de interesse voor vogels wereldwijd te vergroten, en daarin zal het ongetwijfeld slagen.