Jelle van der Helm, Dick Groenendijk & Roy Slaterus, 2020. Vogels van de pier. ISBN: 9789056155490. Uitgeverij Bornmeer Noordboek. 168 pagina’s. Prijs: € 24,90.

Het is misschien wel de lelijkste plek van ons land. Maar wie er nog nooit geweest is, kan zichzelf als vogelaar niet serieus nemen. Het gaat over de magische, bijna mythische, Zuidpier van IJmuiden. Ver voor internet en zelfs voor het bestaan van de Dutch Birding Vogellijn lag een vogellogboek op de bar van strandpaviljoen Zuidpier. Tussen flauwe opmerkingen over trekvogels en rukwindjes, las je hierin de waarnemingen van andere vogelaars. Vervolgens stapte je vol verwachting de pier op, met de hoop om iets daarvan ook zelf te zien. Nu is er een echt boek over de vogels van de pier.

In de monding van het Noordzeekanaal, tussen Wijk aan Zee in het noorden, IJmuiderslag in het zuiden en het sluizencomplex in het oosten, zijn in de loop der jaren ruim 300 vogelsoorten waargenomen. Van bijna al deze soorten is een of meer foto’s op genomen. Deze foto’s spreken boekdelen. De kleine karekiet zit niet op een rietstengel, de Fitis zit niet in een wilgje en de Sperwer zit niet op een pas buitgemaakte Turkse Tortel. Op de foto’s in dit boek zitten de meeste vogels op een van de verweerde betonblokken waaruit de pier is opgebouwd. Bij de samenstellers hadden foto’s gemaakt op de Noord- of Zuidpier een streepje voor, omdat die juist zo sprekend zijn voor het unieke vogelen in dit gebied. Wat een goede keuze! Bij elke soort staat een kort begeleidend tekstje. Hierin staat de status van de desbetreffende soort in vijf categorieën van algemeen tot dwaalgast. Algemeen is gedefinieerd als ‘eenvoudig te vinden; een aanzienlijk deel van het jaar talrijk aanwezig’ en dwaalgast als ‘extreem zeldzaam, ook landelijk een grote zeldzaamheid’. Hiermee is het boek vooral een fotoalbum en geen lokale avifauna. Dit voelt een beetje als een gemiste kans. Voor een gebied waar al zo lang, zo veel vogelaars komen die hun waarnemingen vastleggen, moet het toch mogelijk zijn om beter onderbouwde informatie te geven. Een simpel stafdiagram met het kwantitatieve jaarverloop of een tijdsbalkje met de presentie per maand had het boek meer diepgang gegeven. Dat was niet moeilijk geweest, gezien de goede gevulde bronnen die er voor dit boek worden genoemd, waaronder waarneming.nl, trektellen.nl, dutchbirding.nl en de eerder genoemde oude logboeken.

Maar de foto’s bieden genoeg ogentroost om daar niet te lang bij stil te staan. Sommige karakteristieke Zuidpiervogels hebben een dubbele pagina met een iets langere tekst. Dit geldt voor Roodkeelduiker, Jan-van-gent, Kuifaalscholver, Eider, Oeverpieper, Steenloper, Paarse Strandloper, Sneeuwgors en verrassend genoeg ook Kleine Burgemeester. Dit zijn de mooiste pagina’s van het boek. Tussen de soortbeschrijvingen door besteden de auteurs ook aandacht aan enkele specifieke aspecten van het vogelen op de pieren zoals de voor-  en najaarstrek, verstoring door de mens en natuurlijk het weer, want ‘in IJmuiden kan het flink spoken’. De foto van de Noordpier bij storm op 29 oktober 2017 is een van de meest treffende beelden. Het boek nodigde mij ook uit om terug te bladeren in mijn eigen oude aantekeningen. Op 23 oktober 2011 schrijf ik ‘alweer een topdag in IJmuiden!’. In ‘Vogels van de pier’ staan maar liefst vijf foto’s van die bewuste dag. Terwijl er keuze was uit 43 jaar fotomateriaal. De oudste foto is van de Bonapartes Strandloper die 1977 aanwezig was op de Noordpier. Net als in het ware leven zelf is niet elke bladzijde van dit fotoalbum gevuld met vrolijk stemmende aha-erlebnissen. Hier-en-daar wordt de lezer geconfronteerd met een pijnlijke dip. Ik zal u de details besparen.

Vogels van de pier geeft dagen lang bladerplezier en is een must-have voor elke vogelaar die regelmatig een bezoek brengt aan de enige echte pier; de Zuidpier van IJmuiden.

Jip Louwe Kooijmans