Pearl Shoal Falls, Jiu Zhai Gou, Sichuan, China, 13 juli 2012 (Ben Wielstra)

In het noorden van de Chinese provincie Sichuan ligt het natuurreservaat Jiu Zhai Gou. Dit park staat wereldwijd bekend om haar landschappelijke pracht: onwerkelijk gekleurde meren, idyllische watervallen en onaangetast bos. Eén nadeel: het is er werkelijk gruwelijk druk met toeristen (soms wel 20.000 per dag) en het toerisme wordt op typische Chinese wijze in zeer beperkte banen geforceerd. Als het ligt aan de beheerders van het park (die alleen maar op geld uit zijn en conservatie als een noodzakelijk kwaad zien), beperkt iedereen zich tot de standaard plekjes om foto's te maken en wordt men daar met brullende bussen heen vervoerd. De vrijheid voor vogelaars wordt dan ook steeds meer ingeperkt: vroeger kon je in het park overnachten (zodat je op tijd op de juiste plekjes kon zijn) en was je toegangskaartje meer dan een dag geldig, dat is allemaal teruggedraaid. Dat maakt het park misschien niet direct een aantrekkelijke bestemming voor vogelaars. Echter, in Jiu Zhai Gou huist een enorme lading aan strakke soorten. Als je het een beetje goed aanpakt en bereid bent wat belachelijke regels te breken kan je de ergste drukte omzeilen en van een bijzonder gave avifauna genieten.

De specialiteit van Jiu Zhai Gou is de Rufous-headed Robin (Larvivora ruficeps, voormalig in het genus Luscinia geplaatst). Deze soort is zelfs enkel en alleen in Jiu Zhai Gui te doen! Er zijn wat oude gevallen uit nabijgelegen gebieden, maar het ontbreekt aan recente waarnemingen. Rufous-headed Robins zingen de hele dag door en de fraaie zang is ook nog eens onmiskenbaar en hard. Het is dus niet zo dat je ze gemakkelijk over het hoofd ziet (hoort); de afwezigheid van waarnemingen buiten Jiu Zhai Gou lijk daadwerkelijk op een zeer beperkte verspreiding te wijzen. Zelfs binnen het park is de Rufous-headed Robin maar van enkele plekjes bekend. Dit kan verklaard worden door het enorme habitat specialisme van de soort: "...successional habitats in mountain valley that are produced by periodic flash-floods...". Kortom, de Rufous-headed Robin is een buitengewoon zeldzame vogel. De IUCN heeft het beest dan ook de Red List status 'Vulnerable' toebedeeld. Het is hoe dan ook geen straf om naar een Rufous-headed Robin te kijken. Het is een beetje een langgerekte robin met lange, lichte poten. Het lichaam is grijsgrauw met wat lichtere delen op borst en buik, daar valt niet veel meer over te zeggen. De staart heeft een Blauwborst-achtige tekening, maar het rood is niet zo opvallend, een beetje bruinig meer. Het koppatroon is zeer contrastrijk. De helderwitte keel wordt door een dikke zwarte band omlijnd, welke het breedst is bij het oog, als een masker, en bijdraagt aan het effect van grote, diepdonkere ogen (waar je in kan verdrinken). De kopkap is, u raadt het al, rufous. Kortom, een echt bosjuweeltje.

Rufous-headed Robin Larvivora ruficeps, Jiu Zhai Gou, Sichuan, China, 14 mei 2005 (James Eaton)

Deze zomer bezocht ik Jiu Zhai Gou voor twee dagen, samen met mijn vriendin. Omdat twee dagen eigenlijk veel te kort is had ik me voorgenomen om me op Rufous-headed Robin te focussen (hip spul als Pere David's Owl en Snowy-cheeked Laughingthrush moet maar een andere keer). We betaalden 13 juli 's ochtends een belachelijk hoog entreebedrag (circa 40 euro, een fortuin voor de gemiddelde Chinees) en reden met een overvolle bus het park in. Jiu Zhai Gou beslaat een weg die uiteindelijk in twee valleien splitst. De bus rijdt eerst tot de splitsing, waar de indrukwekkende Nurilong waterval ligt. Vervolgens rijden alle bussen door de westelijke vallei naar boven en wordt je bovenaan gedropt bij het Primeval Forest. Vervolgens kan je de 10-15 kolometer terug naar beneden, via de vele toeristische trekpleisters die deze vallei rijk is, te voet afleggen of je kunt per bus terug en her en der uitstappen (aangezien er constant bussen rijden kan je zo weer in de volgende instappen als je je kaaskiekjes geschoten hebt). Pas later op de ochtend gaan er vanaf de splitsing bussen de andere, oostelijke vallei, met aan de top Long Lake inrijden. Hier zijn verder geen stops onderweg. Als vogelaar kan je het beste 's ochtends direct bij de splitsing al uitstappen. Juist omdat praktisch iedereen in de bus blijft zitten en vervolgens naar beneden loopt kan je de drukte even enigszins omzeilen, door vanaf de splitsing naar het Primeval Forest omhoog te lopen. Daarnaast kan je vanaf hier al stiekem de vallei richting Long Lake inlopen. Er is hier geen officieel wandelpad meer omhoog, maar de oude boardwalk verkeerd nog grotendeels in goede staat (aan het begin zijn de planken verwijderd).

Ik kon het niet maken om direct die hard te gaan vogels kijken en we stapten dan ook braaf bij het Primeval Forest uit. Het was hier belachelijk druk dus we vluchtten snel over de boardwalk naar beneden. Zo konden we de grootste massa ontlopen, maar het was nog steeds frustrerend druk. De vogels werkten ook niet lekker mee en zag ik eens een keer wat goed, dan werd het alweer verjaagd door de zoveelste tierende toerist. Zo verliep het de gehele ochtend. M'n stemming was dan ook tot een ultiem dieptepunt gedaald toen ik bij Panda Lake ineens, boven alle herrie uit en simpelweg vanaf de boardwalk (en, mind you, het was al best laat op de dag: 13 uur), een Rufous-headed Robin hoorde zingen! Ik stond meteen weer op scherp. Er stond een bordje dat het valleitje alhier als een 'landslide area' omschreef, wat mooi klopt met de beschreven habitat preferentie van de robin. Ik keek even of er geen bewakers aanwezig waren en sprintte richting de robin. Al snel was de kakafonie van toeristen tot een ver geroezemoes gereduceerd. Terwijl ik de vogel benaderde hoorde ik van verder het bos in al twee andere individuen zingen! Toen ik naderbij geslopen was besloot de schuwe robin zijn snavel te houden. Na wat bange minuten begon-ie echter weer te zingen. Ik tapete discreet. De reactie van de vogel was om zich ongezien een eind te verplaatsen en vandaar verder te zingen. Gruwel. Maar na nog heel wat bange minuten zat het beest plots weer op zijn oude plek te kwinkeleren. Na weer wat tapen zag ik 'm uit m'n ooghoek langsschieten en dichtbij landen. Wahoe! Ik kon 'm door de zooi heen prachtig, misschien twintig seconden zien zitten, terwijl hij me nieuwsgierig aanstaarde. Hierna knalde de vogel weer een flinke afstand door het bos, diep de vegetatie in. Euforie. Uiteindelijk kreeg ik 'm nog één keertje vrij zingend te zien, zij het op grotere afstand. Hierna liet ik de vogel met rust. Dit was een spannend uurtje! Dat we hierna voetje voor voetje in de totale chaos naar beneden moesten schuifelen deerde me weinig.

Rufous-headed Robin Larvivora ruficeps, Jiu Zhai Gou, Sichuan, China, 14 mei 2005 (James Eaton)

Rufous-headed Robin (Larvivora ruficeps), Jiu Zhai Gou, Sichuan, China, 14 mei 2005 (James Eaton)

Panda Lake is een nieuwe locatie voor de robin: het totaal aantal bekende plekjes komt hiermee op twee. Een plek die in veel reisverslagen terugkomt is een trail achter Pearl Shoals, maar deze lijkt inmiddels verlaten, mogelijk wegens vee vraat. Ik wilde nog meer Rufous-headed Robin. Na stiekem te hebben overnacht in het park in het Tibetaanse dorpje Zechawa (dat kan: een publiek geheim) stond ik de hierop volgende dag 's ochtends vroeg op en wandelde naar het enige verder bekende Rufous-headed Robin plekje: de basis van het Kezegou valleitje, ongeveer vier kilometer de vallei richting Long Lake in en in 2003 gevonden door Frank Reindt. Dit is de locatie waar iedereen de soort tegenwoordig doet (behalve Jan Hein van Steenis ;-)). Hoewel ik geen duidelijke beschrijving had was de plek gemakkelijk te vinden, je loopt gewoon door totdat het boardwalk systeem de weg kruist en loopt vanaf hier via de boardwalk nog een paar honderd meter omhoog. Rond 6 uur werd het een beetje licht en was ik op de juiste plek aangekomen. Ik wist dat het de juiste plek was omdat ik hier (al van ver) vier Rufous-headed Robins hoorde schreeuwen! Dit aantal van vier territoria is stabiel over de jaren. De eerste twee vogels werkten bijzonder slecht mee. Ik begon dus maar het trailtje dat vanaf de boardwalk omhoog het valleitje alhier inloopt te bewandelen (goed voor andere soorten). Het begin van dit pad was redelijk open en scrubby. Hier zat een robin die direct reageerde zoals het hoort en vanuit het donkere bos aan kwam knallen om vervolgens vlak voor me te landen. Ik moest diep door de vegetatie heen kijken, maar kon het diertje even prachtig in atypisch goed licht zien. Missie geslaagd, wat een soort.

Ondanks de bizarre tegenstellingen in Jiu Zhai Gou, waar weelderig natuurschoon schil contrasteert met totale waanzin, was ik erg in mijn nopjes met ons bezoek. Ik raad vogelaars dan ook zeker aan om Jiu Zhai Gou op de itinerary te behouden.

Ben Wielstra

Mirror Lake, Jiu Zhai Gou, Sichuan, China, 14 July 2012 (Ben Wielstra)