Antpittas staan hoog op de verlanglijstjes van vogelaars die Zuid-Amerika bezoeken. Deze enigmatische grondvogels zijn over het algemeen schuw en leven verborgen in de dichte ondergroei van het (sub)tropisch regenwoud. In de maanden dat ze vocaliseren is het makkelijker om ze te "tikken". Ze te zien krijgen, vergeet het maar! De eerste keer dat ik een antpitta zag kan ik me nog goed herinneren: in de regen, vlak voor het donker, op 2000 m hoogte in dicht nevelwoud aan de oostzijde van de Andes. De mysterieuze en typische zang had mijn aandacht getrokken. Het klonk als volgt: "you can't - see -me". En weer enkele seconden later: "you can't - see -me"(klik hier voor een geluidsopname). De vogel klonk akelig dichtbij. Ik besloot een poging te wagen en het woud in te duiken. Al snel liep ik vast in de bamboo en kon niet verder. Gehurkt begon ik het typische melodietje na te fluiten. Enkele ogenblikken later stopte de vogel met zingen en mijn hart begon sneller te kloppen. Het zal toch niet waar zijn? In mijn ooghoek zag ik iets langs schieten en het lukte me met moeite de kijker erop te krijgen. Lange grijsblauwe poten, meer kon ik er niet aan zien. "Hop" de vogel sprong tevoorschijn, recht voor me in de bamboo, enkele seconden vol in beeld! Groot donker oog, krachtige snavel, oranje kopkap, zware lengtestreping op de borst, ultra-kort staartje: Chestnut-crowned Antpitta Grallaria ruficapilla! Wat een beest!

Chestnut-crowned Antpitta Grallaria ruficapilla, Guango Lodge (Dušan M. Brinkhuizen).

Ecuador is op dit moment met stip het land om antpittas te zien. Sinds een paar jaar worden er op verschillende plaatsen in het land antpittas gevoerd. De van nature wilde vogels worden dagelijks op een vast tijdstip gevoerd met aardwormen en zijn langzamerhand gewend geraakt aan de aanwezigheid van mensen. Een uniek spectakel waarbij je niet alleen een grote kans hebt om er eentje te zien, maar zelfs de mogelijkheid hebt om ze "te platen".

Ecuador Cloud-forest, Reserva Las Gralarias. Steile dichtbegroeide hellingen zijn typisch antpitta habitat (Dušan M. Brinkhuizen).

Het begon allemaal met Angel Paz, een boer die zichzelf in korte tijd omgeschoold heeft tot vogelaar. Een paar jaar geleden werd hij "ontdekt" toen hij een paar touristen van Bellavista meenam om zijn "lek" met Andean Cocks-of-the Rock Rupicola peruviana te bekijken. In eerste instantie leek het niet echt een succes want men moest redelijk lang lopen op een stijl pad naar beneden. Het aantal actieve mannetjes aanwezig op de lek was minimaal, dus veelbelovend voor tourisme was het eigenlijk niet. Rond Mindo waren genoeg andere leks te vinden met meer mannetjes en bovendien ook makkelijker bereikbaar. Tot hun schrik kwamen ze op de terugtocht oog- in-oog te staan met een Giant Antpitta Grallaria gigantea! De touristen flipten helemaal en Angel vertelde dat hij haar bijna dagelijks zag en haar "Maria" had genaamd. Angel gooide een stukje kip naar de vogel, maar Maria toonde geen interesse. De volgende dagen probeerde hij hetzelfde met aardwormen en dit was wel een succes. De weken erna kwam de vogel steeds dichterbij en Maria was, zoals hij dat noemt, zijn "amiga" geworden. Het nieuws over "the Antpitta Whisperer" werd al snel verspreid onder global birders en de eerste trips naar Refugio Paz de las Aves door twitchers en birdingtours gingen van start.

Giant Antpitta Grallaria gigantea, Maria op haar best (Dušan M. Brinkhuizen).

Refugio Paz de las Aves is op dit moment één van de meest populaire bestemmingen voor vogelaars in Ecuador. Een dag met Angel op pad is echt een unieke belevenis. Samen met zijn broer Rodriguez bezoekt hij elke dag zijn "amigos" en "amigas" terwijl zijn vrouw een heerlijk Ecuadoriaans ontbijt klaarmaakt voor de touristen. Naast maar liefst vier soorten antpittas, heeft Angel nog vele andere vogelvrienden. De vroege ochtend begint normaliter met de tocht naar beneden om op tijd te zijn voor de lek met Andean Cocks-of-the-Rock. Het is dan vaak nog donker en soms weet Angel een Rufescent (Colombian) Screech-owl Megascops colombianus te lokken. Ook Cloud-forest Pygmy-owl Glaucidium nubicola wordt regelmatig gehoord en soms ook gezien. Na het Cock-of-the-Rock spectakel is het tijd voor de fruit-feeders. Dit is een relatief nieuw onderdeel van zijn tour en echt adembenemend. Met gigantisch veel geduld en systematisch dagelijks fruit plaatsen heeft Angel het voor elkaar gekregen om dat stukje bos echt tot leven te brengen. Verschillende soorten vogels komen fruit eten op een paar meter afstand en zijn geheel gewend geraakt aan de aanwezigheid van mensen. Vaak komen eerst de Sickle-winged Guans Chamaepetes goudotii binnen (soms meer dan 15 stuks!) gevolgd door een paartje Crimson-rumped Toucanets Aulacorhynchus haematopygus. De Toucan Barbets Semnornis ramphastinus komen vaak wat later en eten soms direct uit de hand van Angel! De "ensalada de frutas" is ondermeer populair bij de Blue-winged Mountain-tanagers Anisognathus somptuosus en Black-chinned Mountain-tanagers Anisognathus notabilis. Een vrouwtje Red-headed Barbet Eubucco bourcierii is een regelmatige gast en op dit moment komen zelfs twee Olivaceous Pihas Snowornis cryptolophus een druifje pakken!

Toucan Barbet Semnornis ramphastinus, een bont gekleurde Chocó endeem (Dušan M. Brinkhuizen).

Na het fruit-feest is het tijd voor Maria en "Cariño", twee Giant Antpittas (van de vier!) die zich bijna altijd laten zien. Maria is echt een dikkertje op dit moment, zeker als je haar taille vergelijkt met dat van een paar jaar geleden. "Willy", een Yellow-breasted Antpitta Grallaria flavotincta, is de volgende target van de tour en heeft zijn territorium beneden langs de rivier. "José", een Moustached Antpitta Grallaria alleni, komt soms ook tevoorschijn, maar is niet zo goed bevriend met Willy. Als Willy niet komt dan is er een grote kans dat José wel een wormpje komt halen. Op de terugtocht naar boven wordt geprobeerd voor de Ochre-breasted Antpitta Grallaricula flavirostris genaamd "Shakira". Het is een kleinere antpitta van het genus Grallaricula. De vogel danst en schommelt met de flanken heen en weer en heeft daarom de naam van de beroemde Colombiaanse zangeres meegekregen. Angel's meest recente vriend "Pepito", een Rufous-breasted Antthrush Formicarius rufipectus, komt af en toe langs sluipen voor een wormpje, terwijl een groepje Dark-breasted Wood-quails Odontophorus melanonotus af en toe een banaantje komt pikken.

Yellow-breasted Antpitta Grallaria flavotincta, "Willy", een Chocó endeem (Dušan M. Brinkhuizen).

Ochre-breasted Antpitta Grallaricula flavirostris "Shakira", swinging her hips and showing her best moves! (Dušan M. Brinkhuizen)

Ook op andere plekken in Ecuador is Angel Paz zijn geheime recept overgenomen en worden er antpittas gevoerd. Cabañas San Isidro en Guango Lodge aan de oostzijde van de Andes hebben met regelmaat respectivelijk White-bellied Antpitta Grallaria hypoleuca en Chestnut-crowned Antpitta Grallaria ruficapilla. Voor maart 2010 hebben we een tour georganiseerd met BirdingBreaks en zullen we o.a. de hierboven genoemde plekken bezoeken en proberen zoveel mogelijk antpittas mee te pakken. In het uiterste zuidoosten van Ecuador ligt Tapichalaca, een lodge waar ze o.a. Jocotoco Antpitta Grallaria ridgelyi en Chestnut-naped Antpitta Grallaria nuchalis voeren. Misschien dat we in de toekomst ook een tour naar deze fantastische bestemming zullen doen!

De groeten uit Quito,

Dušan Brinkhuizen

E-mail: d.m.brinkhuizen@gmail.com; websites: www.avesecuador.com en www.mindobirds.com.ec

Angel op zoek naar z'n vriendin (Dušan M. Brinkhuizen).