Amerikaanse Torenvalk langs Texel

DB Actueel Online

Op gezette tijden wil de website aandacht besteden aan actuele ornithologische fenomenen. De Nederlandse vogelaars worden (gelukkig maar) nog regelmatig verrast. Door een influx van een bepaalde soort of bepaalde soorten, door een uiterst zeldzame soort waarvan de meeste vogelaars nog niet eens de juiste Nederlandse naam weten, door onverwachte determinatieproblemen en dergelijke. De kracht van dit medium is dat er direct en interactief ingegaan kan worden op deze spannende gebeurtenissen in het veld. Wat is er precies aan de hand? Wat is hier al van bekend? Is er al eerder over geschreven in Dutch Birding? Hoe denkt men in het veld hierover?

Amerikaanse Torenvalk langs Texel

19 mei 2014 · 20201 × bekeken

In de ochtend van maandag 19 mei 2014 vloog een Amerikaanse Torenvalk Falco sparverius langs de noordpunt van Texel. Zo'n twaalf vogelaars stonden op dat moment op de hier op een duintop gesitueerde trektelpost en zagen de vogel passeren. Aanvankelijk werd hij voor een Smelleken F columbarius aangezien, maar algauw bleek hij een voor die soort wel erg roodbruine rug en uitgesproken koptekening te hebben. De vogel vloog hard door naar het noordoosten en verdween definitief uit beeld. Ondertussen was Willem Hartholt snel genoeg geweest om enkele bruikbare foto's te maken. Aan de hand hiervan konden de vermoedens worden bevestigd dat het inderdaad een Amerikaanse Torenvalk betrof.

Amerikaanse Torenvalk Falco sparverius American Kestrel, Texel, 19 mei 2014 (Willem Hartholt)

Amerikaanse Torenvalk Falco sparverius American Kestrel, Texel, 19 mei 2014 (Willem Hartholt)

Zeker driemaal eerder werd deze soort in Nederland gezien, in alle gevallen ging het echter om uit gevangenschap ontsnapte exemplaren:

Strijen (ZH): 19 september 2009 (vrouw, geringd)
Berkel & Rodenrijs (ZH): 8 april 2010 (vrouw, geringd)
Rilland (ZL): 27 augustus 2013 (vrouw, geringd)

Daarnaast werd een vogel in Duitsland (Simmersbach, Hessen) in 2003 door veel vogelaars bezocht, ook door Nederlandse. Totdat er twee bleken te zitten, op 3 augustus 2003. Een mannetje in de Trimley Marshes, Suffolk, Engeland, op 30 september 2004, werd niet aanvaard.

Er zijn zeven aanvaarde gevallen van Amerikaanse Torenvalk in andere Europese landen:

Denemarken: eind 1901 (1)
Malta: oktober 1967 (onvolwassen vrouwtje)
Azoren: februari 1968 (mannetje)
Azoren: 1970 (1)
Brittannië: Fair Isle, Shetland, 25-27 mei 1976 (mannetje)
Brittannië: Cornwall, 13-28 juni 1976 (vrouwtje)
Azoren: maart 1980 (vrouwtje)

Uiteindelijk zal de Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna een oordeel moeten vellen over de determinatie op ondersoortniveau. Amerikaanse Torenvalk komt voor in vrijwel geheel Noord- en Zuid-Amerika en er zijn zeker 17 ondersoorten beschreven. Alleen de populaties van noordelijk Noord-Amerika, behorend tot de nominaat F s sparverius, zijn trekvogel en daarmee mogelijk dwaalgast. De zuidelijker in Amerika voorkomende populaties zijn overwegend standvogel en daarmee niet te beschouwen als potentiële dwaalgast in Nederland. Het onderscheid tussen de ondersoorten zit hem onder meer in de hoeveelheid bandering op de mantel, het patroon op de schouderpartij, de kleur en hoeveelheid vlektekening op de onderdelen en de kleur van de kruin.
Ten slotte moet de CDNA beoordelen of het ontbreken van informatie over eventuele ringen aan de poten aanvaarding als wilde vogel in de weg staat, indien het om de noordelijke ondersoort sparverius blijkt te gaan.

Garry Bakker / webredactie dutchbirding.nl

Discussie

Max Berlijn · 20 mei 2014 07:40, gewijzigd 20 mei 2014 07:40

Opmerkelijk, de beste gevallen tussen februari en mei...

August van Rijn · 20 mei 2014 08:08

Opvallend is ook dat alles voor 1976 is, behalve die van de Azoren.

Max Berlijn · 20 mei 2014 08:22, gewijzigd 20 mei 2014 08:51

Volgens mij gaat het ook net als met onze ToVa niet zo best met de noordelijke populaties, net als met vele Amerikaanse zangers, die we gelukkig ook nog steeds krijgen. Tevens kan het voorkomen van soorten veranderen (en terug veranderen) kijk maar naar de Bastaardarend en Kaspische Plevier gevallen.

Ton Eggenhuizen · 20 mei 2014 09:41, gewijzigd 20 mei 2014 09:44

Niet het makkelijkste kleed. Onvolwassen mannen van onze torenvalken vertonen in meer of mindere mate juveniele kenmerken. Van vrijwel 100% juv tot 100% adult op lichaamsveren. Lastig om dan te bepalen of een bandering hoort bij juveniel kleed of ondersoort. Ik neem aan de amtova een zelfde rui (en spreiding daarin) heeft als onze tova

Leo Stegeman · 20 mei 2014 09:49

In GB zijn nog veel meer gevallen van escapes; bijv. 2005 Norfolk, 2013 W-Midlands, en een veel getwitchede vogel in 2010 in Suffolk welke een metalen ring bleek te hebben die afkomstig was van een naburige roofvogel/uilen-houder.

David Uit de Weerd · 20 mei 2014 11:00, gewijzigd 20 mei 2014 11:02

De AmToVa heeft de schijn lichtjes tegen, zal ik maar zeggen... ;-) Na Azuurmees en deze jongen wordt het hoog tijd voor een blocker met betere papieren. Doe maar een Kleine Regenwulp of een rebound Batrams Ruiter!

Richard Reijnders · 21 mei 2014 08:50, gewijzigd 22 mei 2014 09:03

En die Roodborstlijster dan, David?

August van Rijn · 21 mei 2014 09:12, gewijzigd 21 mei 2014 15:43

Volgens mij kan het heel simpel, voor vogels die regelmatig gehouden worden in gevangenschap moeten er foto,s zijn die ongeringd kunnen aantonen ,zeker voor nieuwe soorten. ( De kans dat er een escape rondvliegt die niet geringd is aanzienlijk kleiner dan een escape die wel geringd is. De waarde van zo,n vogel is dan aanzienlijk minder). En is de vogel dan ongeringd dan kijk je verder ( zoals bv kleed, voorkomen etc). Kan je niet bewijzen dat de vogel ongeringd is dan houd het op lijkt me?

Ricardo van Dijk · 21 mei 2014 09:37

Ze zijn ook heel leuk voor de kinderen om mee te spelen! http://www.marktplaats.nl...

David Uit de Weerd · 21 mei 2014 11:09

Als je kijkt naar gevallen in landen om ons heen van Roodborstlijster, dan vind ik dat niet een goede vergelijking, Richard.

Robert Keizer · 21 mei 2014 14:19

@David, volgens mij bedoelt Richard dat we die blokker met goede papieren al in de pocket hebben (nl. de roodborstlijster)

David Uit de Weerd · 23 mei 2014 13:27

Dan heeft Richard groot gelijk! :)

Guus van Duin · 29 mei 2014 20:16

ik meen me uit een ver verleden (jaren zeventig vorige eeuw) te herinneren dat bij de Anna's Hoeve aan de Kruislaan in Amsterdam (u weet wel, van die fantastische indigogors ...) experimenten gedaan werden met Amerikaanse Torenvalken. let wel: die vlogen vrij rond ...

Ton Eggenhuizen · 2 juni 2014 16:43

@guus Daar is deze Texelse torenvalk te jong voor

Gert Ottens · 3 juni 2014 16:39

Of misschien is Jack dan wel Jill ontsnapt? http://www.roofvogeldemo....

Marc Guyt · 3 juni 2014 17:28, gewijzigd 3 juni 2014 17:32

Terugkerende probleem is altijd dat we als Dutch Birding / twitchers geen flauw idee hebben wat er in Nederland (en daarbuiten) in gevangenschap zit. Bij elke dwaalgast van dubieus kaliber worden er wel een aantal sites genoemd waar ze iets aanbieden of houden. Zou het niet een idee zijn om daar inzage in te verkrijgen en dat bv de CDNA daar het voortouw in neemt – als zijnde instantie die beslissingen neemt over wild/niet wild. Ik zie het als volgt voor me: een subsite aan te maken van bv waarneming.nl /Ebird achtig programma waar iedereen die ergens een plek tegenkomt waar vogels in kooien zitten die soorten kan invoeren. En waar je kan aangeven of ze geringd zijn en hoe (+ eventueel foto’s toevoegen). We zijn met genoeg man om daar snel veel van te registeren. Leuke klus voor iemand deze zomer om naar Burgers Bush te gaan en daar te gaan inventariseren. ☺ Maar goed, het gaat erom dat als je opeens Marken in fietst je daar in een tuin een kooi met IJslandse Brilduikers en Kuifzaagbekken tegenkomt, die kan inkloppen en registeren. Of dat er een buurman is die Blauwstaarten houdt. Zodoende krijg je geleidelijk een (goed) overzicht van - soorten en aantallen in gevangenschap - kleden + leeftijd van vogels - staat van de vogels (beschadigd of niet) - of ze geringd zijn en zo ja, welke ringen Bij het beoordelen van zeldzame vogels kan je dan deze set data als input gebruiken. Als dat een Europees (of zelfs op wereldschaal) iets gaat worden dan weten we pas echt wat er in gevangenschap zit.

Max Berlijn · 3 juni 2014 20:26

Marc, ik waardeer je suggestie begrijp me goed, maar het heeft volgens mij weinig zin. HET voorbeeld hiervan is de Zwartsnavelooievaar van Medenblik. Nauwelijks gehouden, erg zeldzaam in de wereld maar we krijgen wel een zekere escape. Op basis van de bovengenoemde data zou de kans op een escape van die soort als zeer laag worden ingeschat, toch?

Marc Guyt · 3 juni 2014 22:34

Max, geen idee of het weinig zin heeft. Ik denk van wel. Het is namelijk een begin. Ik denk dat als dezelfde aantallen mensen die nu normale waarnemingen melden ook opgesloten vogels melden (en de zekere escapes) dan krijg je vast ontzettend veel data die zeker interessant zal blijken. Meten is weten.

Edwin Schuller · 4 juni 2014 08:52

Marc, ik weet niet of je deze site al kende: http://www.birdalert.nl/a...? Niet helemaal wat je bedoelt, maar wellicht interessant. Staan ook meerdere Am. Torenvalken op :).

Marc Guyt · 4 juni 2014 10:04

Edwin, kende de site niet. Bedankt. Het is een zeker begin maar beetje onoverzichtelijk (om bv lijsten van 1 soort uit te draaaien) en het gaat alleen over roofvogels die ontsnapt zijn (of gevangen) en je wilt het liefst weten waar alles (van alle escapes) ook vast zit. Mocht je een goed overzicht hebben waar een hoop zich gevangen vogels bevinden dan kan je bv een lijst uitdraaien van alle Am Torenvalken in Nederland in kooitjes en vragen aan vogelaars om even te checken of ze er nog zitten.

Edwin Schuller · 4 juni 2014 10:24

Helemaal mee eens, ik gok echter dat ook deze site draait op vrijwilligers dus voordat alle gewenste functionaliteit erin zit... Hij is overigens niet exclusief voor roofvogels, ik herinner me ene Camilla ... -> http://waarneming.nl/waar...

Max Berlijn · 4 juni 2014 11:30, gewijzigd 4 juni 2014 11:41

Marc, Edwin, vergeet de illegale en niet geregistreede handel niet. Tevens heb ik in de 18 jaar archivaris periode nog iets geleerd. Er zijn altijd bepaalde mensen die alles zeggen te weten van welke soorten vaak gehouden worden en ontsnapt zijn. In mijn periode kwamen de meeste verhalen van ongeveer vijf personen, keer op keer. Twee verhalen van die personen heb ik gecheckt, het Rotskruiper verhaal van Amsterdam (bleek om Plumbous Redstarts te gaan zie DB) en het ontsnapingsverhaal van de eerste Kleine Topper van NL in Veere (bleek om totaal verschillende jaren te gaan). Ik wil hiermee zeggen dat zonder documentatie van vogelsoorten in gevangenschap en ontsnappingen ik aan veel verhalen net zo veel waarde geef als aan ongedocumenteerde zeldzaamheden...

Marc Guyt · 4 juni 2014 12:19

Max, je moet ergens beginnen. Als je het nu op dezelfde manier registreert als waarneming.nl (inclusief moderators en liefst met (bewijs)foto's) dan krijg je toch heel veel waardevolle data. Dan krijg je toch juist documentatie van vogels in gevangenschap (en wellicht ook ontsnappingen). Nu is er (nagenoeg) niets.

Edwin Schuller · 4 juni 2014 13:57

Ik moet eerlijk zeggen dat ik eerder aan de kant van Max sta in deze discussie, maar als je het dan toch wil doen zie ik een makkelijkere aanpak. Als je waarneming.nl zo gek krijgt om een extra label te verzinnen (gevangenschap ja/nee) kan je de bestaande functionaliteit van die website gebruiken om dit te registreren. Ik voorzie wel meer onduidelijkheid (als ik zie hoeveel mensen het verschil tussen 'Esc' en Exo' al niet snappen...), maar wie weet wordt 't wat :).

August van Rijn · 4 juni 2014 22:44, gewijzigd 4 juni 2014 22:45

Beste Marc, Ik denk niet dat eigenaren van gehouden vogels hier medewerking aan zullen geven, aangezien er de laatste tijd veel vogel uit Voliere en Parken worden gestolen. En dat ze dan niet erg blij zullen zijn dat die data zo openbaar te vinden is, maakt het dieven erg makkelijk

Kees (C.J.G.) Scharringa · 5 juni 2014 14:25

Je zou kunnen overwegen een aparte categorie te maken voor dit soort waarnemingen. Kan mogelijk wild zijn, maar afkomst uit gevangenschap niet uit te sluiten o.i.d. Vanuit Manado op Sulawesi, druk doende edemen binnen te koppen

Davy Bosman · 5 juni 2014 15:18

Net als oranje in Brazilië, Jelle! Die gaan daar waarschijnlijk ook niet meer doen dan endemen binnenkoppen. De Rode Duivels daarentegen...net als Georges Grun, weet je nog?: https://www.youtube.com/w...

Davy Bosman · 5 juni 2014 15:31

Alhoewel: https://www.youtube.com/w... Misschien toch maar niet te vroeg juichen!

Edwin Russer · 5 juni 2014 16:48

En dan natuurlijk dat volkomen (on)terechte afgekeurde buitenspeldoelpunt in 1973 waardoor onze zuiderburen uiteindelijk niet naar de WK in Duitsland gingen. http://www.youtube.com/wa...

Max Berlijn · 13 juni 2014 10:49

Influx http://waarnemingen.be/wa... ?

Max Berlijn · 7 augustus 2014 12:02

De soort doet wel heel erg zijn best om op de lijst van omgekeerde bewijslast te komen http://www.netfugl.dk/pic...

Gijsbert van der Bent · 7 augustus 2014 17:49

Maar wat een geweldige foto! Om op Marc Guyt's suggestie terug te komen. Elk jaar ga ik naar de decembertentoonstelling van de vereniging De Kananarievogel te Katwijk. December 2013 opvallend veel 'barmsijzen', en ik was toch wel een beetje verbaasd tussen de honderden kanaries een kooi met Diadeemroodstaart (man) en Witkruintapuit aan te treffen. Op de foto gezet.

Gebruikers van het forum gaan akkoord met de forumregels.