Warmtekijkers worden tegenwoordig steeds vaker ingezet om vleermuizen en grondgebonden zoogdieren te observeren. De methode is echter ook prima bruikbaar voor het observeren van vogels. Denk aan het waarnemen van uilen en houtsnippen. Mede-Gouwenaar Adri Clements gebruikt voor zijn werk een warmtekijker en zodoende hebben Adri en ik, Daan van Braak, de laatste maand meerdere malen in het donker gestruind rond Gouda. Zo bleek het Goudse Hout een goede plek te zijn voor Houtsnippen, met soms wel zes stuks op één weilandje. Op dinsdagavond 1 februari gingen we weer op pad in het Goudse Hout.

Tijdens een kort rondje kwamen we een familie Staartmezen tegen die samen op een tak rustte. Ook kwamen we meerdere Vuurgoudhanen, Sijzen, Vinken en Roodborsten tegen. Iets verderop zagen Adri en ik een nieuw silhouetje opdoemen in de kijker. In het zoeklicht zagen we de vogel zitten en we schrokken ons een hoedje: het was een duidelijke Acro... Daar hadden we, zo midden in de winter, uiteraard geen rekening mee gehouden. Na enkele foto’s gemaakt te hebben met de macrolens, voor de determinatie, vervolgden we onze weg direct naar huis om de vogel met rust te laten en de foto’s beter te bekijken.

De foto’s waren van goede kwaliteit, maar de determinatie was niet direct rond. De eerste gedachten in het veld gingen uit naar Struikrietzanger (o.a. langgerekte platte kop en relatief lange snavel, korte handpenprojectie, grijsbruine bovendelen), maar vervolgens nam de twijfel toe, niet alleen vanwege de zeldzaamheid van deze soort. Er leken wat kenmerken toch niet helemaal lekker te zitten voor Struikrietzanger maar wel goed voor Kleine Karekiet, zoals bijvoorbeeld de bruin ogende bovendelen en flanken.

Thuis hebben we de foto’s gedeeld via o.a. de Dutch Birding-site en Waarneming.nl, waar al snel naar voren kwam dat onze 1e gedachte (Struikrietzanger) toch goed was: doorslaggevend bleken de zichtbare versmallingen aan de buitenzomen van P3, P4 en P5. De volgende dagen bleek de vogel (overdag) nog aanwezig te zijn, al werd de Struikrietzanger behoorlijk onregelmatig waargenomen. Op foto’s bij daglicht bleek ook de kleur prima passend voor Struikrietzanger.

Struikrietzanger Acrocephalus dumetorum, Goudse Hout, Gouda, 2 februari 2022 (Adri Clements)

Sinds 2021 wordt Struikrietzanger niet meer beoordeeld door de CDNA. Er zijn 92 aanvaarde gevallen, met duidelijke pieken tijdens de voorjaarstrek eind mei-begin juni en de najaarstrek in september-oktober. De vroegste datum was 21 mei, terwijl de laatste gevallen in november zijn. Een uitzondering hierop is een exemplaar op Texel, aanwezig van 9 november tot 15 december 2019. In 2021 werd het eerste broedgeval vastgesteld in ons land; in de Tuintjes op Texel bracht een zuiver paartje drie jongen groot. Eerder werd in 1998 al een gemengd broedgeval vastgesteld met een vrouwtje Bosrietzanger in Nieuwegein, dat twee jongen voortbracht. De Goudse vogel was dus niet alleen bijzonder vanwege de manier van vinden (waarschijnlijk de eerste zeldzaamheid die via een warmtekijker gevonden is), maar ook omdat dit de eerste waarneming van een overwinterende vogel is. Dit betreft het tweede geval voor Gouda, na een exemplaar op 22-23 oktober 2019, die ik ook gevonden heb.

We willen andere vogelaars oproepen om terughoudend te zijn in het gebruik van een warmtekijker. Zeker met betrekking tot het observeren van slapende vogels is het raadzaam om vogels niet wakker te maken en ze zeker niet op te laten vliegen. Dit kan leiden tot stress, met de dood tot gevolg.

Daan van Braak & Adri Clements

Struikrietzanger Acrocephalus dumetorum, Goudse Hout, Gouda, 2 februari 2022 (Daan van Braak)