Soorten uit het Verre Oosten hebben bij veel vogelaars een bijzondere status. Dat geldt al helemaal voor de categorie steltlopers, waar we in de Lage Landen de laatste tijd flink mee worden verwend. Na Grijskopkievit en Kleine Regenwulp bleek de koek nog niet op. De Steppeplevier die 15 augustus 2020 ons land aandeed bracht veel Nederlandse vogelaars opnieuw in vervoering, maar bezorgde anderen tevens flinke buikpijn door al snel weer te vertrekken. Hieronder een schets van het verloop van de ontdekking van deze iconische steltlopersoort.

Steppeplevier Anarhynchus veredus, Noordervroon, Westkapelle, 15 augustus 2020 (Marten Peene)

In de ochtend van zaterdag 15 augustus was Marten Peene vogels aan het kijken in het Noordervroon bij Westkapelle. Bij het bekijken van een groep Goudplevieren viel zijn oog om 10.30 uur op een afwijkende, lichtkleurige plevier. De combinatie van een zwart borstbandje met daarboven een gedeeltelijk oranje borst en een opvallende lichte wenkbrauwstreep deden hem denken aan een ruiende adulte Morinelplevier, ook omdat er een dag eerder daarvan twee exemplaren op deze plek waren gezien. MP wist niet dat dat juveniele vogels waren en twijfelde over de determinatie, omdat hij dacht dat de borstband voor Morinelplevier eigenlijk te hoog zat en de vogel wel erg hoog op de poten stond. Hij voerde de waarneming via ObsMapp in als Morinelplevier, met daarbij de opmerking: bleke vogel, hoog op de poten, maar Morinelplevier de best passende soort. Een overvliegende Bruine Kiekendief zorgde voor paniek onder de steltlopers, waarna MP de plevier niet meer terug kon vinden.

Steppeplevier Anarhynchus veredus, Noordervroon, Westkapelle, 15 augustus 2020 (Marten Peene)

Corstiaan Beeke zag de waarneming online om 11.24 uur en vroeg MP per WhatsApp of hij foto’s had. MP stuurde twee foto’s door, die door CB werden gedeeld met enkele andere vogelaars en ook in de regionale WhatsApp-groep. Daarop ontstonden verschillende digitale conversaties. Uiteindelijk werd daarin door Ies Goedbloed en Thomas Luiten Steppeplevier als meest serieuze optie genoemd. TL en CB spoedden zich snel naar het Noordervroon in een poging de vogel terug te vinden. De groep Goudplevieren was nog aanwezig en prima te bekijken, maar van de plevier ontbrak elk spoor. Terwijl TL door middel van DB-Alerts de rest van vogelend Nederland op de hoogte bracht, arriveerden er meer Walcherse vogelaars. Na een halfuur verspreidde de groep waarnemers zich om in de omliggende polders te gaan zoeken.

Steppeplevier Anarhynchus veredus, Trommelweg, Domburg, 15 augustus 2020 (Corstiaan Beeke)

Om 13.01 uur vond CB de vogel anderhalve kilometer oostelijker op een stoppelakker terug in een groep met 80 Goudplevieren. Een kort en krachtig berichtje ‘Hier!’ en het per WhatsApp delen van exacte locatie waren voldoende om binnen enkele minuten de zoekende vogelaars op de plaats delict te krijgen. De plevier zat rustig aan de rand van de groep Goudplevieren en liet zich met name het eerste halfuur op zo’n 200 meter afstand prima zien, zeker als de zon even achter de wolken verdween. De vogel foerageerde en poetste wat, liep korte stukjes en maakte een algehele relaxte indruk.

Steppeplevier Anarhynchus veredus, Trommelweg, Domburg, 15 augustus 2020 (Corstiaan Beeke)

Mede door snelle research in de (digitaal) beschikbare literatuur – vrijwel iedereen kende de soort immers slechts uit de boeken – kon de determinatie als Steppeplevier vervolgens al snel rond worden gemaakt. De vogel oogde van afstand als een lichtgrijze plevier van medium-grootte, iets kleiner van formaat dan de omringende Goudplevieren. De slanke indruk werd versterkt door lange tibiae en een lang achtereind (lange vleugels). Het donkere oog in een verder zeer licht gezicht was opvallend. Onder de juiste hoeken was een brede donkere borstband te zien, naar de boven- en zijborst toe rossig wordend, wijzend op een mannetje.

Steppeplevier Anarhynchus veredus, Trommelweg, Domburg, 15 augustus 2020 (Garry Bakker)

De meest op Steppeplevier gelijkende soort, Kaspische Plevier, kon worden uitgesloten op grond van het formaat (Kaspische is beduidend kleiner), de geelachtige poten en de overall lichte kop met weinig contrast: een lichtgrijze tot vuilwitte wang, oorstreek, nek en achterhoofd, met een iets donkerder petje en een niet al te scherp begrensde witte wenkbrauwstreep. Onder de snel groeiende groep vogelaars ging gejuich op toen de vogel voor de eerste maal zijn vleugels strekte en donkergrijze oksels en ondervleugeldekveren liet zien: eveneens een onderscheidend kenmerk.

Steppeplevier Anarhynchus veredus, Trommelweg, Domburg, 15 augustus 2020 (Jaap Denee)

Steppeplevier Anarhynchus veredus, Trommelweg, Domburg, 15 augustus 2020 (Lennart Verheuvel)

In de loop van de middag werd de vogel net als de omringende Goudplevieren minder actief. De vogel lag geregeld op zijn buik tussen de kluiten en was dan mede door toenemende warmtetrillingen soms nauwelijks zichtbaar. De hele middag bleef de vogel in gezelschap van de Goudplevieren trouw aan dezelfde locatie, totdat de vogel om 18.10 uur zonder duidelijke aanleiding als enige vogel opvloog. Een vijftigtal waarnemers zag de Steppeplevier vervolgens hard en ver in zuidwestelijke richting wegvliegen. Zoekacties in de rest van de avond leverden niets op; een fikse domper voor de tientallen vogelaars die nog onderweg waren.

Steppeplevier Anarhynchus veredus, Trommelweg, Domburg, 15 augustus 2020 (Ferry Ossendorp)

Uiteindelijk hebben minimaal 220 vogelaars de Steppeplevier gezien, waaronder twitchers uit België en Duitsland. Indien aanvaard betreft dit een nieuwe soort voor Nederland en pas het vierde geval voor Europa en de Western Palearctic. Eerder werden Steppeplevieren waargenomen in Finland (25 mei 2003), in Noorwegen (29 juni t/m 1 juli 2017) en in Zweden (31 mei t/m 1 juni 2020). Dit laatste geval betrof een volwassen vrouwtje en is dus zeker een andere vogel dan die van Walcheren. Daarnaast is er een geval in Groenland (mei 1948). 

Corstiaan Beeke & Thomas Luiten